1. Giao thông vận tải
Câu 1 Địa lí 10 Cánh Diều Bài 27: Đọc thông tin, hãy cho biết vai trò của giao thông vận tải. Lấy ví dụ cụ thể.Trả lời:
- Vai trò của giao thông vận tải:
+ Thúc đẩy hoạt động sản xuất và là cầu nối giúp các ngành kinh tế phát triển. Giao thông vận tải được ví như mạch máu của nền kinh tế, giúp quá trình sản xuất và tiêu thụ được liên tục.
+ Phục vụ nhu cầu đi lại của toàn xã hội, là cầu nối giữa các địa phương, là phương tiện giúp các nước giao lưu và hội nhập, giải quyết việc làm cho người lao động.
+ Tạo ra sự liên kết giữa các quốc gia, vùng lãnh thổ, làm cho khoảng cách địa lí được rút ngắn lại.
- Ví dụ: Trong cuộc sống của con người nhu cầu đi lại, di chuyển rất cần thiết và phương tiện giao thông, hệ thống giao thông vận tải được hình thành để phục vụ đi lại, vận chuyển hành khách, hàng hóa của con người, tạo cầu nối giữa các địa phương, quốc gia.
Câu 2: Đọc thông tin và quan sát hình 27.1, hãy nêu đặc điểm của ngành giao thông vận tải.
Trả lời:
- Đối tượng chính là con người và những sản phẩm vật chất do con người tạo ra.
- Sản phẩm là sự chuyên chở người và hàng hóa từ nơi này đến nơi khác.
- Sử dụng nhiều nguyên, nhiên, vật liệu từ các ngành kinh tế khác.
- Có sự phân bố đặc thù, theo mạng lưới với các tuyến và đầu mối giao thông.
Câu 3: Quan sát hình 27.2, hãy tìm ví dụ làm rõ ảnh hưởng của một trong ba nhóm nhân tố đến sự phát triển và phân bố giao thông vận tải.
Trả lời:
Ảnh hưởng của một trong ba nhóm nhân tố đến sự phát triển và phân bố giao thông vận tải:
+ Vị trí, lãnh thổ:
=> Ví dụ: Nước ta có có thể phát triển nhiều loại hình vận tải theo chiều bắc - nam (đường bộ, đường biển, đường hàng không...), một số tuyến đường dễ bị chia cắt bởi thiên tai, đặc biệt là tuyến giao thông bắc – nam thường bị bão, lụt, nước biển phá hỏng gây ách tắc giao thông.
+ Điều kiện tự nhiên:
=> Ví dụ:
- Ở hoang mạc, phương tiện vận tải đặc trưng là lạc đà. Ở vùng băng giá, phương tiện vận tải hưu hiệu là xe kéo.
- Ở Việt Nam về mùa mưa lũ, hoạt động của ngành vận tải đường ô tô và đường sắt gặp nhiều trở lại, ở nhiều khúc sông, tàu thuyền chỉ có thể qua lại trong mùa nước lớn.
+ Kinh tế xã hội:
=> Ví dụ: Phát triển khoa học – công nghệ giúp các nhằm xây dựng hệ thống giao thông thông minh, thân thiện môi trường; các ứng dụng như Phương tiện vận tải tự điều khiển, Số hóa chuỗi cung ứng¸ Đóng gói hàng thông minh,…
Câu 4: Đọc thông tin, hãy cho biết tình hình phát triển và phân bố của ngành giao thông vận tải đường ô tô trên thế giới.
Trả lời:
- Tình hình phát triển: Tổng chiều dài đường ô tô không ngừng tăng lên do nhu cầu vận chuyển hàng hóa, hành khách và phục vụ du lịch, từ 27803,8 nghìn km (năm 2000) lên 38016,5 nghìn km (năm 2019), trong đó đứng đầu là châu Á, tiếp theo là châu Mỹ, châu Âu, châu Phi và châu Đại Dương
- Phân bố: Những nước có chiều dài đường ô tô lớn năm 2019 là: Hoa Kỳ, Trung Quốc, Ấn Độ, Bra-xin, Liên bang Nga.
Câu 5: Đọc thông tin và quan sát hình 27.3, hãy cho biết tình hình phát triển và phân bố của giao thông vận tải đường sắt trên thế giới
* Tình hình phát triển
- Đường sắt ra đời từ sự phối hợp đường ray với máy hơi nước đã mở ra kỉ nguyên mới trong lịch sử giao thông vận tải thế giới.
- Nhờ những đổi mới về sức kéo, toa xe, đường ray và công nghệ mà vận tải đường sắt ngày càng phát triển với nhiều loại hình.
- Giao thông vận tải đường sắt có ưu thế
+ Vận chuyển được hàng hóa nặng trên những tuyến đường dài với tốc độ khá nhanh và ổn định.
+ Giá rẻ hơn vận tải ô tô, mức độ an toàn và sự tiện nghi cao, ít gây tai nạn.
- Tổng chiều dài đường sắt toàn thế giới ngày càng tăng lên.
- Mạng lưới đường sắt phân bố không đồng đều theo châu lục và các quốc gia.
* Phân bố
- Chiều dài đường sắt lớn nhất là châu Mỹ, tiếp theo là châu Á và châu Âu, châu Phi và châu Đại Dương có chiều dài đường sắt ít nhất.
- Những nước có chiều dài đường sắt lớn năm 2019 là: Hoa Kỳ, Trung Quốc, Liên bang Nga, Ca-na-đa, Ấn Độ,... .
Câu 6: Đọc thông tin và quan sát hình 27.4, hãy cho biết tình hình phát triển và phân bố của ngành giao thông vận tải đường sông, hồ trên thế giới.
* Tình hình phát triển:
- Nhiều sông ngòi được cải tạo.
- Đào nhiều kênh nối các hệ thống sông với nhau.
- Phương tiện được cải tiến, tốc độ tăng.
* Phân bố:
- Những hệ thống sông, hồ có khả năng giao thông lớn là: sông Đa-nuýp, Rainơ, Von-ga,... (châu Âu), sông Mê Công, Dương Tử,... (châu Á), sông Mi-xi-xi-pi, Ngũ Hồ... (châu Mỹ).
- Nhiều sông, hồ được nối thông với nhau nhờ các kênh đào như:
- Kênh đào Von-ga-đôn ở Liên bang Nga nối liên hai con sông Von-ga và sông Đông
- Kênh đào Oe-lan ở Ca-na-đa nói hồ Ôn-ta-ri-ô ở phía bắc với hồ E-rê ở phía nam
-....
Câu 7: Đọc thông tin và quan sát hình 27.5 hãy:
- Nêu rõ vai trò của giao thông vận tải đường biển.
- Trình bày tình hình phát triển và phân bố của ngành giao thông vận tải đường biển.
Trả lời:
- Vai trò:
+ Là phương thức vận tải hàng hóa chủ yếu trên các tuyến đường biển nội địa và quốc tế.
+ Góp phần mở rộng giao lưu kinh tế, văn hóa giữa các vùng, các nước, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.
- Tình hình phát triển:
+ Đảm nhiệm 3/5 khối lượng luân chuyển hàng hóa của tất cả các phương tiện vận tải trên thế giới, trong đó có dầu mỏ và sản phẩm của dầu mỏ.
+ Hiện nay trên thế giới đang phát triển mạnh việc chuyên chở bằng tàu container, đảm bảo an toàn hơn và bốc dỡ hàng hóa nhanh hơn.
- Phân bố: Các cảng lớn phân bố chủ yếu ở hai bờ Đại Tây Dương.
Câu 8: Đọc thông tin và quan sát hình 27.7, hãy cho biết tình hình phát triển và phân bố của ngành giao thông vận tải hàng không trên thế giới.
Trả lời:
* Tình hình phát triển
- Vận tải đường hàng không tiết kiệm được thời gian đi lại, gắn kết các vùng xa xôi, tăng cường hội nhập và có vai trò đối với an ninh quốc phòng.
- Năm 2019, toàn thế giới có trên 15,0 nghìn sân bay, trong đó tập trung nhiều nhất châu Mỹ, châu Âu và châu Á.
- Các sân bay quốc tế tăng lên không ngừng cả về số sân bay và số lượt hành khách vận chuyển.
* Phân bố: Các tuyến hàng không nhộn nhịp nhất là tuyến vượt Đại Tây Dương nối châu Âu với Bắc Mỹ và Nam Mỹ, các tuyến nối Hoa Kỳ với các nước khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
2. Bưu chính viễn thông
Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 27.8, hãy nêu vai trò của ngành bưu chính viễn thông. Lấy ví dụ cụ thể.
Trả lời:
* Vai trò của ngành bưu chính viễn thông:
- Tạo ra những điều kiện cần thiết cho các hoạt động kinh tế phát triển; tác động đến quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá; thay đổi cách thức tố chức nền kinh tế.
=> Ví dụ: Dịch vụ bưu chính viễn thông phục vụ thông tin kinh tế giữa các nhà kinh doanh, các cơ sở sản xuất, dịch vụ, giữa nước ta với thế giới, nhờ sự phát triển tân tiến của ngành bưu chính viễn thông mở những cơ hội to lớn cho các nhà đầu tư, cho các doanh nghiệp vào Việt Nam.
- Góp phần thực hiện giao lưu giữa các vùng lãnh thố, thúc đẩy quá trình toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế.
=> Ví dụ: Cung cấp những phương tiện thông tin nhanh chóng và chuẩn xác giúp trao đổi thông tin, giao lưu giữa các vùng nhanh chống, cơ sở hạ tầng nước ta đang phát triển với độ phủ rộng khắp, tốc độ và chất lượng cao, hoạt động hiệu quả trong nước và với thế giới.
- Tác động tích cực đến phát triển xã hội, nâng cao đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần và đảm bảo an ninh quốc gia.
=> Ví dụ: Ngành bưu chính viễn thông đảm bảo chuyển thư từ, bưu phẩm, điện báo và nhiều dịch vụ khác; đảm bảo thông suốt thông tin trong cứu hộ, cứu nạn, ứng phó vs thiên tai,… việc phát triển cũng mang lại những tiềm năng, những ngành nghề mới giải quyết việc làm và nâng cao trình độ dân trí.
Câu 2: Quan sát hình 27.9, hãy nêu đặc điểm của ngành bưu chính viễn thông.
Trả lời:
Đặc điểm ngành bưu chính, viễn thông:
- Tạo ra mạng lưới bưu chính và mạng lưới truyền thông tin đến mọi nơi trong nước và các địa điểm cách xa nhau trên Trái Đất, phục vụ nhu cầu sản xuất xã hội.
- Bưu chính nhận, vận chuyển và chuyển phát bằng các phương thức khác nhau qua mạng lưới bưu chính, viễn thông sử dụng các thiết bị kết hợp với vệ tinh internet cung ứng dịch vụ từ xã không cần tiếp xúc trực tiếp giữa người cung ứng và người tiêu dùng dịch vụ.
- Sử dụng dịch vụ của nhiều ngành, trong đó quan trọng nhất là công nghiệp điện tử - tin học, giao thông vận tải, nghiên cứu và phát triển (R&D), dịch vụ thiết kế,…
Câu 3: Đọc thông tin, hãy lựa chọn, phân tích một hoặc hai nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành bưu chính viễn thông.
Trả lời:
Bưu chính viễn thông là ngành không thể thiếu trong cơ sở hạ tầng của quốc gia. Sự phát triển và phân bố của ngành này chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố, trong đó có:
- Trình độ phát triển kinh tế: kinh tế càng phát triển, nhu cầu dịch vụ bưu chính viễn thông ngày càng nhiều, quy mô của ngành ngày càng lớn, tốc độ tăng trưởng nhanh.
- Khoa học - công nghệ: tạo ra nhiều cách thức chuyển phát và các dịch vụ bưu chính mới (như dịch vụ tài chính bưu chính,...); thay đổi và xuất hiện nhiều thiết bị viễn thông hiện đại với tốc độ cao, các phương tiện và phương thức truyền thông tin tới khắp mọi nơi trên thế giới.
- Vốn đầu tư: ảnh hưởng tới việc mở rộng và hiện đại hóa mạng lưới bưu chính viễn thông.
- Một số nhân tố khác: mức sống dân cư, trình độ chuyên môn kĩ thuật của lực lượng lao động, cơ sở hạ tầng,... ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố bưu chính viễn thông.
Câu 4: Đọc thông tin, hãy trình bày tình hình phát triển và phân bố của ngành bưu chính.
Trả lời:
* Tình hình phát triển:
- Nhiều dịch vụ và cách thức chuyển phát mới đã xuất hiện.
- Mạng bưu cục không ngừng mở rộng và nâng cấp.
- Nhiều dịch vụ mới với chất lượng cao ra đời (chuyển phát nhanh, chuyển tiền nhanh, điện hoa, tiết kiệm qua bưu điện,...).
* Phân bố ngành bưu chính:
- Mọi quốc gia và người dân đều sử dụng dịch vụ bưu chính.
- Toàn thế giới: khoảng 1,5 tỉ người đang sử dụng dịch vụ tài chính bưu chính.
Câu 5: Đọc thông tin, hãy nêu tình hình phát triển và phân bố ngành viễn thông.
Trả lời:
- Tình hình phát triển:
+ Các dịch vụ viễn thông rất đa dạng và phong phú, diễn ra với tốc độ nhanh, công nghệ ngày càng hiện đại, trong đó có công nghệ số, công nghệ thực tế ảo.
+ Các dịch vụ viễn thông quan trong như: dịch vụ điện thoại, dịch vụ truyền số liệu, truyền tin và internet.
- Phân bố: Dịch vụ viễn thông có mặt ở hầu khắp các nước trên thế giới.
Luyện tập
Câu 1: Hãy lập bảng theo mẫu sau để thấy được đặc điểm của các loại hình giao thông vận tải.
Trả lời:
Đặc điểm của các loại hình giao thông vận tải
|
Loại hình giao thông vận tải |
Đặc điểm |
|
Đường ô tô |
- Giao thông vận tải đường ô tô chiếm ưu thế trong các loại hình vận tải. - Ưu điểm: Sự thuận tiện và cơ động, phù hợp với cự li vận tải trung bình và ngắn, có khả năng phối hợp hoạt động với các loại hình vận tải khác. - Nhược điểm: Có khối lượng chuyên chở không lớn như vận tải đường sắt, đường thuỷ, tiêu thụ nhiều nhiên liệu gây ô nhiễm không khí, tiếng ồn và tai nạn giao thông,... |
|
Đường sắt |
- Đường sắt ra đời sớm và công nghệ vận tải đường sắt ngày càng phát triển với nhiều loại hình. - Ưu điểm: Vận chuyển được hàng hóa nặng trên những tuyến đường dài với tốc độ khá nhanh và ổn định, giá rẻ hơn vận tải ô tô, mức độ an toàn và sự tiện nghi cao, ít gây tai nạn. - Nhược điểm: Chỉ hoạt động trên những tuyến đường cổ định, có đặt đường ray. |
|
Đường biển |
- Giao thông vận tải đường biển đảm nhiệm 3/5 khối lượng luân chuyển hàng hóa, đang phát triển mạnh việc chuyên chở bằng tàu container. - Ưu điểm: chuyên chở hàng hóa nặng (than, kim loại,...), chất lỏng (dầu mỏ và sản phẩm của dầu mỏ),... trên quãng đường dài, giá cước vận chuyển rẻ hơn các loại hình vận tải khác, mức độ an toàn khá cao. - Nhược điểm: Phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên (gió, bão,...) và tốc độ vận tải tương đối chậm, gây ô nhiễm môi trường biển, đại dương. |
|
Đường hàng không |
- Các sân bay quốc tế tăng lên không ngừng cả về số sân bay và số lượt hành khách vận chuyển. - Ưu điểm: Vận tải đường hàng không tiết kiệm được thời gian đi lại, gắn kết các vùng xa xôi, tăng cường hội nhập và có vai trò đối với an ninh quốc phòng. - Nhược điểm: Cước phí vận tải đắt, trọng lượng vận tải thấp. |
Trả lời:
* Phân biệt hoạt động bưu chính và viễn thông
- Bưu chính:
+ Dịch vụ hoạt động thông tin liên lạc, thực hiện việc nhân, vận chuyển, trao đổi thư tín, bưu kiện, bưu phẩm, chuyển tiền từ người gửi đến người nhận.
-> Là bộ phận quan trọng trong nền kinh tế.
- Viễn thông:
+ Là loại hình liên lạc bằng các tuyến truyền tín hiệu qua cáp liên lạc hoặc bằng sóng điện tử (dải sóng vô tuyến điện và các dải sóng quang) giữa các điểm cách xa nhau.
+ Trên các tuyến viễn thông, có thể truyền di các loại tín hiệu âm thanh, hình ảnh hoặc số liệu
Vận dụng
Câu hỏi: Hãy thu thập thông tin tìm hiểu về một loại hình giao thông vận tải hoặc dịch vụ bưu chính viễn thông ở địa phương em.Trả lời:
Đường sắt Hà Nội là hệ thống giao thông quan trọng trong vận chuyển hàng hóa và hành khách, được nối liền với hầu hết với mọi miền ở Việt Nam. Hà Nội là điểm đầu của tuyến đường sắt Bắc Nam dài 1.726 km, nằm trong tổng chiều dài 2.600 km của hệ thống đường sắt Việt Nam, chủ yếu do Pháp xây dựng.
Ngoài ra, từ Hà Nội còn có các tuyến đường sắt nối với các tỉnh phía Bắc và đi ra cảng Hải Phòng. Hà Nội cũng có tuyến đường sắt Bắc Hồng - Văn Điển được xây dựng vào năm 1987 với mục đích vận chuyển hàng hóa.