1. Nguồn gốc hình thành Trái Đất
Câu hỏi (trang 11) SGK Địa Lí 10 Cánh diều Bài 3: Đọc thông tin và quan sát hình 3.1, hãy trình bày nguồn gốc hình thành Trái Đất.
Trả lời:
Nguồn gốc hình thành Trái Đất:
- Ban đầu, hệ Mặt Trời là một đám mây bụi quay tròn gọi là tinh vân Mặt Trời.
- Lực hấp dẫn và quán tính làm đám mây trở nên phẳng như hình dạng một cái đĩa, vuông góc với trục quay của nó, đồng thời khối bụi lớn nhất tập trung vào trung tâm, nóng lên và cô đặc lại tạo thành Mặt Trời.
- Phần còn lại xung quanh tạo thành các vành xoắn ốc, sau đó kết tụ lại dưới tác dụng của trọng lực và trở thành các hành tinh, trong đó có Trái Đất.
2. Vỏ Trái Đất. Vật liệu cấu tạo vỏ Trái Đất
Câu hỏi (trang 12) SGK Địa Lí 10 Cánh diều Bài 3: Đọc thông tin và quan sát hình 3.2, hãy trình bày đặc điểm của vỏ Trái Đất và các vật liệu cấu tạo vỏ Trái Đất.
Trả lời:
- Vỏ Trái Đất nằm ở ngoài cùng của Trái Đất, gồm vỏ lục địa và vỏ đại dương, có độ dày dao động từ 5 km (ở đại dương) đến 70 km (ở lục địa), rắn chắc.
- Những vật liệu cấu tạo nên vỏ Trái Đất là khoáng vật và đá.
+ Vỏ Trái Đất có trên 5.000 loại khoáng vật, trong đó 90 % là nhóm khoáng vật si-li-cat.
+ Ba loại đá cấu tạo nên vỏ Trái Đất gồm: đá mac-ma, đá trầm tích và đá biến chất, trong đó, khoảng 95 % là đá mac-ma và đá biến chất, còn lại là đá trầm tích.
- Đá mac-ma (granit, ba-dan,...): có các tinh thể thô hoặc mịn nằm xen kẽ nhau. Đá được hình thành từ khối mac-ma nóng chảy ở dưới sâu, nguội và rắn đi khi trào lên mặt đất.
- Đá trầm tích (đá sét, đá vôi,...): có các lớp vật liệu dày, mỏng với màu sắc khác nhau, nằm song song, xen kẽ với nhau. Đã được hình thành ở những miền đất trũng, do sự lắng tụ và nén chặt của các vật liệu phá huỷ từ các loại đá khác nhau.
- Đá biến chất (đá gơnai, đá hoa,...): có các tinh thể màu sắc khác nhau. Đá được hình thành từ các loại đá mac-ma và trầm tích, bị thay đổi tính chất trong điều kiện chịu tác động của nhiệt độ cao và sức nén lớn.
3. Thuyết kiến tạo mảng
Câu hỏi (trang 13) SGK Địa Lí 10 Cánh diều Bài 3: Đọc thông tin và quan sát hình 3.3, hình 3.4, hãy:- Trình bày khái quát thuyết kiến tạo mảng.
- Giải thích nguyên nhân hình thành các dãy núi trẻ, các vành đai động đất, núi lửa.
Trả lời:
* Thuyết kiến tạo mảng:
+ Thạch quyển được cấu tạo bởi các mảng kiến tạo:
+ Bộ phận nổi cao trên mực nước biển là lục địa.
+ Các đảo và có bộ phận trũng, thấp bị nước bao phủ là đại dương.
+ Trên Trái Đất có 7 mảng kiến tạo lớn. Các mảng kiến tạo không đứng yên mà dịch chuyển.
* Nguyên nhân hình thành các dãy núi trẻ, các vành đai động đất, núi lửa do: Mỗi mảng kiến tạo đều trôi nổi và di chuyển độc lập với tốc độ chậm, trong khi di chuyển, các mảng có thể tách rời nhau, xô vào nhau tạo thành.
Luyện tập
Câu hỏi Luyện tập: Hãy phân biệt vỏ lục địa và vỏ đại dương.Lời giải:
Vận dụng
Câu hỏi Vận dụng: Quan sát hình 3.3 (Xác định vị trí của việt Nam, từ đó xác định được Việt Nam thuộc mảng kiến tạo nào).
Lời giải:
Việt Nam thuộc mảng kiến tạo Á – Âu.