Mở đầu (trang 50) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 10: Vì sao tỉ lệ các cá thể đực và cái ở nhiều loài động vật lại thường là 1: 1?
Trả lời:
- Do sự phân li của cặp NST XY trong phát sinh giao tử ra hai loại tinh trùng mang NST X và Y với tỉ lệ bằng nhau và bằng 1 : 1. Qua thụ tinh của hai loại tinh trùng này với trứng mang NST X tạo ra hai loại tổ hợp XX và XY với số lượng ngang nhau có sức sống ngang nhau do đó xác suất sinh con trai hoặc sinh con gái của mỗi cặp vợ chồng là như nhau và bằng 50 tỉ lệ đực cái thường là 1:1.
I. Di truyền giới tính
Câu hỏi 1 (trang 51) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 10: NST giới tính là gì? Hãy nêu sự khác biệt giữa NST thường và NST giới tính.
- Khái niệm NST giới tính: NST giới tính là một loại NST chứa các gene quy định giới tính của một sinh vật.
- Sự khác biệt giữa NST thường và NST giới tính:
Câu hỏi 2 (trang 51) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 10: Giải thích tại sao, theo lí thuyết, xác suất sinh con trai hoặc sinh con gái của mỗi cặp vợ chồng là như nhau và bằng 50%.
Trả lời:
- Tỉ lệ nam : nữ thường là bằng nhau do sự phân li của cặp NST XY trong phát sinh giao tử ra hai loại giao tử đực mang NST X và Y với tỉ lệ bằng nhau và bằng 1 : 1. Qua thụ tinh của hai loại giao tử đực này với giao tử cái mang NST X tạo ra hai loại tổ hợp XX và XY với số lượng ngang nhau có sức sống ngang nhau do đó tỉ lệ nam : nữ xấp xỉ 1 : 1.
III. Ứng dụng của di truyền liên kết với giới tính
Câu hỏi 1 (trang 53) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 10: Quan sát hình di truyền giới tính ở gà trong Bảng 10.1 và cho biết có thể dùng phép lai nào để phân biệt tính trạng do gene nằm trên NST thường với tính trạng do gene nằm trên NST Z không có gene tương đồng trên W.
Trả lời:
- Có thể dùng phép lai thuận nghịch để phân biệt tính trạng do gene nằm trên NST thường với tính trạng do gene nằm trên NST Z không có gene tương đồng trên W.
- Nếu có sự khác nhau trong kết quả của phép lai thận nghịch và có sự phân li không đồng đều kiểu hình ở hai giới thì gên đó nằm trên NST giới tính.
Câu hỏi 2 (trang 53) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 10: Tại sao bệnh do allele lặn nằm trên NST X ở người thường biểu hiện chủ yếu ở nam giới?
Trả lời:
- Gen lặn trên NST thường thì khó phát hiện hơn so với gen lặn trên NST X ở người là vì gen lặn trên NST thường chỉ được biểu hiện ra kiểu hình khi có cả hai alen lặn, còn gen lặn trên NST X chỉ cần một alen lặn cũng đã biểu hiện ra kiểu hình ở nam giới.
Luyện tập và vận dụng
Bài tập 1 (trang 53) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 10: Tìm hiểu một số ví dụ về ứng dụng của di truyền liên kết với giới tính trong chăn nuôi.
Một số ví dụ về ứng dụng của di truyền liên kết với giới tính trong chăn nuôi:
- Dựa vào màu sắc trứng có thể phân biệt được giới tính của tằm ngay từ giai đoạn trứng, từ đó lựa chọn những trứng nở ra tằm đực để nuôi vì tằm đực cho nhiều tơ hơn so với tằm cái.
- Ở gà, phân biệt gà trống hay mái ngay khi con non mới nở từ trứng dựa vào tính trạng có vằn trên đầu do gene trội trên nhiễm sắc thể Z quy định, do đó, con trống có hai nhiễm sắc thể Z mang hai gene trội thì mức độ vằn rõ hơn so với con mái có kiểu nhiễm sắc thể ZW nên chỉ có một gene. Từ đó có thể lựa chọn gà trống cho mục đích nuôi thịt hoặc gà mái cho mục đích lấy trứng hay sinh sản.
Bài tập 2 (trang 53) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 10: Hãy trình bày quan điểm của em về việc điều khiển giới tính theo ý muốn ở người.
Trả lời:
- Quan điểm của em về việc điều khiển giới tính theo ý muốn ở người: Điều khiển giới tính của động vật theo ý muốn ở người có thể mang lại nhiều lợi ích về mặt kinh tế, từ đó thúc đẩy các khía cạnh khác, tuy nhiên nếu không thể kiểm soát và có quy định rõ ràng sẽ rất dễ dẫn đến mất cân bằng giới tính ở động vật, ảnh hưởng đến sinh sản và phát triển, nghiêm trọng có thể dẫn đến sự tuyệt chủng của một số loài, làm suy giảm sự đa dạng nguồn gen của Trái Đất.