Mở đầu (trang 152) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 28: Ở một hồ tự nhiên, sự thay đổi các nhân tố vô sinh như nhiệt độ, nồng độ oxygen, nồng độ muối khoáng hòa tan,... có thể ảnh hưởng như thế nào đến các hoạt động sống của quần xã sinh vật trong hồ?
Trả lời:
- Sự thay đổi các nhân tố vô sinh có thể ảnh hưởng đến các hoạt động sống của quần xã sinh vật trong hồ.
- Mức độ ảnh hưởng phụ thuộc vào mức độ thay đổi của các nhân tố vô sinh và khả năng thích nghi của các loài sinh vật.
I. Khái quát về hệ sinh thái
Câu hỏi 1 (trang 153) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 28: Hãy lấy ví dụ về một hệ sinh thái ở địa phương em
- Ví dụ về một hệ sinh thái: hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới, hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái ao …, hệ sinh thái hồ …, hệ sinh thái sông …, hệ sinh thái đồng ruộng, hệ sinh thái khu đô thị, hệ sinh thái khu công nghiệp,…
Câu hỏi 2 (trang 153) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 28: Dựa vào Hình 28.1, hãy chỉ ra mối quan hệ giữa các nhóm sinh vật trong quần xã và giữa quần xã với sinh cảnh.
Trả lời:
- Mối quan hệ giữa các nhóm sinh vật trong quần xã và giữa quần xã với sinh cảnh: mối quan hệ trao đổi vật chất và năng lượng, từ đó hình thành nên vòng tuần hoàn vật chất và dòng năng lượng.
II. Các kiểu hệ sinh thái trên Trái Đất
Câu hỏi 1 (trang 154) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 28: Tại sao hệ sinh thái tự nhiên có tính ổn định cao hơn hệ sinh thái nhân tạo?
Trả lời:
- Hệ sinh thái tự nhiên có tính ổn định cao hơn hệ sinh thái nhân tạo vì hệ sinh thái nhân tạo có khả năng tự điều chỉnh kém hơn so với hệ sinh thái tự nhiên vì độ đa. dạng loài thấp, mối quan hệ giữa các loài không chặt chẽ, khi bị nhiễm bệnh thì thường bùng phát thành dịch (do sự đa dạng kém).
Câu hỏi 2 (trang 154) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 28: Con người kiểm soát thành phần loài trong một hệ sinh thái ruộng lúa như thế nào? Mục đích của các hoạt động đó là gì?
Trả lời:
- Mục đích chính của hệ sinh thái ruộng lúa là cây lúa sinh trưởng, phát triển tốt nhất, giảm tất cả các yếu tố làm ảnh hưởng tới năng suất của lúa (cây trồng chính - được con người chủ động trồng và chăm sóc).
- Con người kiểm soát thành phần các loài cụ thể như sau:
|
Thành phần loài – cách can thiệp |
Mục đích |
|
Diệt cỏ |
- Giảm cạnh tranh dinh dưỡng khoáng và cạnh tranh ánh sáng. - Giảm nơi cư ngụ của mầm bệnh. |
|
Diệt vi khuẩn, nấm gây bệnh và các loài động vật kí sinh, ăn lúa như sâu đục thân, rệp, châu chấu, chuột,… |
- Đảm bảo cho cây trồng có sức sống tốt nhất, giảm thiểu mắc bệnh. - Giảm thất thoát vật chất do động vật tiêu thụ sử dụng. - Giảm trung gian truyền bệnh. |
|
Tạo điều kiện cho các loài có lợi phát triển (nhện, ếch, rắn,…) |
- Sử dụng các loài này để tiêu diệt hoặc hạn chế sự phát triển của các loài gây hại cho lúa. |
Luyện tập và vận dụng
Luyện tập và Vận dụng 1 (trang 154) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 28: Tại sao nói rừng mưa nhiệt đới Cúc Phương, Ninh Bình là một hệ sinh thái?
Trả lời:
- Vì rừng mưa nhiệt đới Cúc Phương, Ninh Bình có nhiều loài sinh sống, chúng có mối quan hệ về dinh dưỡng và nơi ở tạo thành quần xã, và tương tác qua lại như một thể thống nhất với các nhân tố vô sinh của sinh cảnh (nhiệt độ, cường độ ánh sáng, lượng mưa,...)
Luyện tập và Vận dụng 2 (trang 154) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 28: Phân biệt hệ sinh thái tự nhiên với hệ sinh thái nhân tạo.
Trả lời:
- Phân biệt hệ sinh thái tự nhiên với hệ sinh thái nhân tạo:
|
Tiêu chí |
Hệ sinh thái nhân tạo |
Hệ sinh thái tự nhiên |
|
Nguồn gốc hình thành |
Do con người tạo ra và duy trì |
Hình thành và duy trì hoàn toàn tự nhiên |
|
Vai trò của con người |
Con người tạo ra và duy trì hệ sinh thái |
Tồn tại không cần tác động của con người |
|
Nguồn năng lượng và vật chất |
Ngoài nguồn năng lượng và vật chất tự nhiên, con người còn bổ sung các nguồn năng lượng và vật chất khác (phân bón,…) |
Nguồn năng lượng và vật chất từ tự nhiên |
|
Mức đa dạng của thành phần loài |
Ít loài, chủ yếu là cây trồng, vật nuôi, vi sinh vật |
Nhiều loài |
|
Mức phức tạp trong mối quan hệ giữa các loài |
Đơn giản |
Rất phức tạp với nhiều mối quan hệ của nhiều loài |
|
Mức ổn định |
Thường kém ổn định, dễ bị mất cân bằng, phụ thuộc nhiều vào con người. |
Thường có tính ổn định cao, các thành phần của hệ sinh thái tương tác chặt chẽ với nhau và tự điều chỉnh theo quy luật tự nhiên. |
|
Ví dụ |
Rừng Cúc Phương, vườn quốc gia Tam Đảo,… |
Ao nuôi tôm, mô hình VAC, ruộng lúa,… |
Luyện tập và Vận dụng 3 (trang 154) Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 28: Một khu vườn trồng cam là một hệ sinh thái nhân tạo.
a) Người trồng có những tác động gì lên hệ sinh thái vườn cam để thu được năng suất cao?
b) Trong canh tác, để hạn chế tối thiểu việc sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, người trồng cam có thể thực hiện những biện pháp nào để cung cấp dinh dưỡng cho cây và hạn chế sâu bệnh?
Trả lời:
a) Người trồng tác động lên việc canh tác, tưới nước,...để thu được năng suất cao.
b) Việc hạn chế sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật trong canh tác cam là cần thiết để bảo vệ môi trường và sức khỏe con người. Người trồng cam có thể áp dụng nhiều biện pháp khác nhau để cung cấp dinh dưỡng cho cây và hạn chế sâu bệnh như bón phân hữu cơ, bón phân theo nhu cầu, sử dụng các chế phẩm sinh học,...