Mở đầu (trang 175) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 33: Hình dưới thể hiện các hoạt động nghiên cứu bảo tồn và trồng lại các rạn san hô. Em hãy giải thích tại sao con người cần phải bảo vệ các rạn san hô khỏi các tác động xấu từ môi trường và con người, đồng thời trồng lại nhiều rạn san hô đã bị chết hoặc suy thoái?
Trả lời:
Rạn san hô đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với môi trường và con người, do đó việc bảo vệ và trồng lại rạn san hô là vô cùng cần thiết vì:
- Rạn san hô là hệ sinh thái đa dạng nhất trên Trái Đất, là nơi sinh sống của hơn 25% các loài sinh vật biển. Bảo vệ rạn san hô giúp bảo tồn sự đa dạng sinh học, góp phần duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái biển.
- Rạn san hô đóng vai trò như một rào chắn tự nhiên, giúp giảm bớt tác động của sóng và bão, bảo vệ bờ biển khỏi sự xói mòn.
- Rạn san hô là nguồn thức ăn quan trọng cho nhiều loài cá và động vật biển. Bảo vệ rạn san hô giúp đảm bảo nguồn cung cấp thức ăn cho con người và các loài sinh vật khác.
- Rạn san hô là điểm đến du lịch hấp dẫn thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới. Bảo vệ rạn san hô giúp phát triển ngành du lịch, tạo ra việc làm và nguồn thu nhập cho người dân địa phương.
- Rạn san hô có giá trị khoa học cao, là nơi nghiên cứu về biến đổi khí hậu, y học và các lĩnh vực khác.
II. Lí do cần bảo tồn và phục hồi các hệ sinh thái tự nhiên
Câu hỏi 1 (trang 177) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 33: Em hiểu gì về khái niệm phục hồi sinh thái và khái niệm sinh thái bảo tồn?
Trả lời:
+ Phục hồi sinh thái là các hoạt động có chủ đích nhằm khởi xướng hoặc thúc đẩy sự khôi phục các hệ sinh thái, phục hồi sức khoẻ, tính toàn vẹn và tính bền vững của các hệ sinh thái đó.
+ Sinh thái học bảo tồn là một nhánh của sinh thái học và sinh học tiến hoá, nhằm tìm cách nhanh chóng, hiệu quả và tiết kiệm để bảo tồn các loài, môi trường sống, cảnh quan và các hệ sinh thái.
Câu hỏi 2 (trang 177) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 33: Tại sao con người cần phục hồi các hệ sinh thái và bảo tồn đa dạng sinh vật?
Con người cần phục hồi các hệ sinh thái và bảo tồn đa dạng sinh vật vì:
- Đa dạng sinh vật và các hệ sinh thái mang lại những giá trị to lớn đối với con người:
+ Các giá trị trực tiếp: cung cấp lương thực; thực phẩm; thuốc chữa bệnh; nguồn gene tạo giống vật nuôi, cây trồng; vật liệu xây dựng, nguyên liệu làm đồ gia dụng; nguyên liệu dệt, nhuộm, thuộc da; tinh dầu; chất đốt; nguồn nước; khí thở;...
+ Các giá trị gián tiếp: tạo nên nơi sống của con người và muôn loài, nơi bảo vệ nguồn nước, đất đai; thụ phấn cho cây; tạo giống; điều hòa khí hậu; giảm nhẹ thiên tai; là nguồn cảm hứng của văn hoá, nghệ thuật; nơi học tập, nghiên cứu;...
- Các hệ sinh thái tự nhiên đang bị suy thoái nhanh chóng chủ yếu do tác động của con người.
III. Một số biện pháp phục hồi và bảo tồn các hệ sinh thái tự nhiên
Câu hỏi 1 (trang 179) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 33: Em hãy lấy hai ví dụ về cải tạo sinh học và gia tăng sinh học nhằm phục hồi sinh thái ở nước ta.
Trả lời:
1. Cải tạo sinh học:
Ví dụ: Dự án trồng rừng ngập mặn ven biển ở tỉnh Cà Mau.
Mục tiêu: Phục hồi hệ sinh thái rừng ngập mặn đã bị suy thoái, góp phần bảo vệ bờ biển khỏi sự xói mòn, tạo môi trường sống cho các loài sinh vật biển và cung cấp nguồn sinh kế cho người dân địa phương.
Phương pháp:
- Trồng các loài cây ngập mặn phù hợp với điều kiện địa hình và khí hậu của khu vực.
- Bồi lắng phù sa để tạo điều kiện cho cây phát triển.
- Bảo vệ rừng khỏi các hoạt động khai thác quá mức.
Kết quả:
- Sau hơn 10 năm thực hiện, dự án đã trồng được hơn 10.000 ha rừng ngập mặn.
- Hệ sinh thái rừng ngập mặn được phục hồi, góp phần bảo vệ bờ biển và tạo môi trường sống cho các loài sinh vật biển.
- Người dân địa phương có thêm nguồn thu nhập từ việc khai thác rừng ngập mặn một cách bền vững.
2. Gia tăng sinh học:
Ví dụ: Dự án thả cá giống vào các hồ, sông, suối ở tỉnh Đồng Tháp.
Mục tiêu: Tăng cường đa dạng sinh học, phục hồi nguồn lợi thủy sản và cải thiện sinh kế cho người dân địa phương.
Phương pháp:
- Thả các loài cá giống phù hợp với điều kiện môi trường của khu vực.
- Hỗ trợ người dân địa phương về kỹ thuật nuôi trồng thủy sản.
- Nâng cao nhận thức của người dân về việc bảo vệ môi trường và nguồn lợi thủy sản.
Kết quả:
- Sau hơn 5 năm thực hiện, dự án đã thả hơn 1 triệu con cá giống vào các hồ, sông, suối.
- Nguồn lợi thủy sản được phục hồi, góp phần cải thiện sinh kế cho người dân địa phương.
- Nâng cao nhận thức của người dân về việc bảo vệ môi trường và nguồn lợi thủy sản.
Câu hỏi 2 (trang 179) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 33: Giải thích tại sao nhiều loài không thể bảo tồn tại nơi nó đang sinh sống mà phải đưa vào các vườn thú, vườn thực vật hoặc trung tâm cứu hộ và chăm sóc động vật.
Trả lời:
- Những loài sinh đứng trước nguy cơ tuyệt chủng cần bảo tồn thường do hai nguyên nhân: môi trường sống bị phá hủy hoặc bị săn bắn, khai thác trái phép quá mức. Vì vậy, để đảm bảo an toàn cho nhưng sinh vật này, cần phải đưa chúng đến các trung tâm cứu hộ và bảo tồn.
Luyện tập và Vận dụng
Luyện tập và Vận dụng 1 (trang 179) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 33: Em hãy tìm hiểu và giới thiệu một số loài sinh vật đang được bảo tồn chuyển vị ở nước ta.
Một số loài sinh vật đang được bảo tồn chuyển vị ở nước ta:
- Hươu sao Việt Nam (Cervus nippon pseudaxix): là một loài hươu có nguồn gốc ở phần lớn Đông Á, sinh sống trong các rừng cây ôn đới và cận nhiệt đới. Mặc dù toàn bộ loài này đang phát triển mạnh, nhưng nó đang bị đe dọa và tuyệt chủng ở nhiều khu vực.
- Voọc chà vá chân xám (Pygathrix cinerea): Chà vá chân xám chỉ phân bố hẹp trên lãnh thổ Việt Nam gồm nam Trung bộ và Tây nguyên (từ Quảng Nam đến Gia Lai), ngoài ra không còn phân bố ở khu vực nào khác trên thế giới. Đến năm 2010, các nhà linh trưởng học thống kê chỉ còn dưới 1000 cá thể. Trong nghị định 32/2006/NĐ-CP của chính phủ, Chà vá chân xám được đưa vào danh sách nhóm IB: loài cấm tuyệt đối khai thác, săn bắt, buôn bán và sử dụng. Sách Đỏ Việt Nam năm 2010 xếp ở bậc nguy cấp - E (Endangered), Sách Đỏ thế giới (IUCN-Red List) năm 2010 xếp loại bậc Cực kỳ nguy cấp - CR (Critically endangered).
- Tê tê java (Manis javanica): Tê tê Java nằm trong danh mục loài cực kì nguy cấp theo chuẩn của Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) do một số lượng đáng kể các loài này đã bị buôn bán trái pháp luật trong vòng hai thập kỉ qua. Mặc dù khó xác định số lượng, ước tính quần thể hai loài này đã giảm 80 - 90% trong ba thập kỉ gần đây.
Luyện tập và Vận dụng 2 (trang 179) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 33: Theo em, mỗi học sinh cần làm gì để góp phần bảo tồn và phục hồi sinh thái?
Trả lời:
Học sinh có thể:
- Tham gia dọn dẹp vệ sinh môi trường.
- Tham gia trồng cây xanh.
- Tham gia bảo vệ các loài động vật hoang dã.
- Tham gia các chiến dịch tuyên truyền về bảo vệ môi trường.
Luyện tập và Vận dụng 3 (trang 179) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 33: Hãy giải thích tại sao con người đang nỗ lực bảo tồn và phục hồi các hệ sinh thái tự nhiên.
Trả lời:
- Con người đang nỗ lực bảo tồn và phục hồi các hệ sinh thái tự nhiên vì hệ sinh thái đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với cuộc sống của con người, cung cấp cho chúng ta những lợi ích vô giá như ổn định khí hậu, lọc không khí, cung cấp oxy, cung cấp nguồn nước, thức ăn, thuốc men,… Ngoài ra, các hệ sinh thái còn là nơi cư trú của các loài động vật hoang dã. Cùng với đó, đa dạng sinh học và hệ sinh thái cung cấp các dịch vụ thiết yếu cho xã hội, đặc biệt là các dịch vụ điều tiết và hỗ trợ, giúp con người thích ứng với các tác động bất lợi của biến đổi khí hậu và rủi ro thiên tai. Mặc dù vậy, đa dạng sinh học trên toàn cầu đang bị suy thoái với tốc độ chưa từng có trong lịch sử loài người. Tình trạng này đe doạ đến tiến trình phát triển bền vững của nhân loại. Vì vậy cần phải bảo tồn và phục hồi các hệ sinh thái tự nhiên.