Mở đầu (trang 165) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 31: Tại sao việc sử dụng nhiên liệu hoá thạch ở mỗi quốc gia đều góp phần gây ra hiện tượng ấm lên toàn cầu?
- Quá trình đốt cháy nhiên liệu hóa thạch để tạo ra năng lượng tạo ra khí carbon dioxide (CO2). Lượng khí CO2 trong khí quyển tăng gây hiệu ứng giữ bức xạ nhiệt mặt trời nhiều hơn làm tăng nhiệt độ Trái Đất. Do đó, mỗi quốc gia sử dụng nhiên liệu hoá thạch đều góp phần gây ra hiện tượng ấm lên toàn cầu.
I. Sinh quyển và khu sinh học
Câu hỏi 1 (trang 168) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 31: Tại sao nói sinh quyển là cấp độ tổ chức sống lớn nhất hành tinh?
Trả lời:
Nói sinh quyển là cấp độ tổ chức sống lớn nhất hành tinh vì sinh quyển bao gồm toàn bộ các hệ sinh thái trên Trái Đất, các hệ sinh thái có mối quan hệ chặt chẽ với nhau thông qua các nhân tố vô sinh hình thành nên hệ sinh thái lớn nhất là sinh quyển.
Câu hỏi 2 (trang 168) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 31: Tại sao để bảo vệ sinh quyển hiệu quả thì cần có sự đồng thuận và thực hiện đồng thời ở tất cả các nước trên thế giới?
Trả lời:
Bảo vệ sinh quyển là một nhiệm vụ chung của toàn nhân loại. Cần có sự đồng thuận và thực hiện đồng thời ở tất cả các nước trên thế giới để giải quyết các vấn đề môi trường toàn cầu và bảo vệ môi trường sống cho các thế hệ tương lai.
II. Chu trình Sinh - Địa - Hóa
Câu hỏi 1 (trang 171) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 31: Em hãy lấy một số ví dụ về hoạt động của con người gây mất cân bằng chu trình sinh - địa - hoá.
Một số ví dụ về hoạt động của con người gây mất cân bằng chu trình sinh - địa - hoá:
- Con người đốt cháy nhiên liệu hoá thạch (dầu mỏ, than đá,…) cung cấp năng lượng cho hoạt động sản xuất, giao thông vận tải,… phát thải một lượng lớn CO2 dẫn đến lượng CO2 chuyển từ vật chất lắng đọng vào chu trình lớn hơn lượng CO2 chuyển thành sinh khối khiến lượng CO2 trong khí quyển tăng lên làm gia tăng hiệu ứng nhà kính.
- Con người sản xuất một lượng lớn phân đạm từ khí nitrogen. Việc sử dụng phân đạm không hợp lí trong thời gian dài dẫn đến suy thoái đất nông nghiệp; lượng phân đạm dư thừa bị rửa trôi ra sông, hồ,... gây ra hiện tượng phú dưỡng và một phần NO3− thấm xuống tầng đất sâu hơn gây ô nhiễm nguồn nước ngầm.
- Con người chặt phá rừng, sử dụng một lượng lớn nước cho hoạt động sinh hoạt và sản xuất, đồng thời xả thải nhiều chất thải độc hại vào môi trường nước. Hậu quả là làm tăng lượng nước bề mặt, suy giảm nước ngầm, ô nhiễm nguồn nước, lũ lụt, xói mòn đất, sa mạc hoá và suy giảm đa dạng sinh vật.
Câu hỏi 2 (trang 171) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 31: Những quá trình nào trong chu trình carbon làm giảm lượng CO2 trong khí quyển?
Trả lời:
Những quá trình trong chu trình carbon làm giảm lượng CO2 trong khí quyển:
+ Quá trình quang hợp của sinh vật sản xuất.
+ CO2 hoàn tan trong nước, góp phần tạo thành vỏ của một số sinh vật biển, đồng thời tạo carbonate.
+ Xác sinh vật, chất thải động vật lắng đọng thành vật chất (dầu lửa, than đá,...).
Luyện tập và Vận dụng
Luyện tập và vận dụng 1 (trang 171) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 31: Tại sao việc sử dụng quá nhiều nhiên liệu hóa thạch và giảm diện tích rừng lại là những nguyên nhân chính làm gia tăng hiệu ứng nhà kính gây biến đổi khí hậu toàn cầu? Con người cần làm gì để giảm lượng CO2 trong khí quyền?
Trả lời:
* Việc sử dụng quá nhiều nhiên liệu hóa thạch và giảm diện tích rừng lại là những nguyên nhân chính làm gia tăng hiệu ứng nhà kính gây biến đổi khí hậu toàn cầu vì:
Sử dụng quá nhiều nhiên liệu hóa thạch:
- Nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí đốt tự nhiên khi đốt cháy sẽ thải ra khí CO2 vào khí quyển.
- CO2 là khí nhà kính chính, có khả năng hấp thụ và giữ nhiệt trong bầu khí quyển.
- Khi lượng CO2 trong khí quyển tăng cao, nó sẽ dẫn đến hiệu ứng nhà kính, khiến cho nhiệt độ Trái Đất tăng lên.
Giảm diện tích rừng:
- Rừng đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ CO2 từ khí quyển và giải phóng oxy.
- Khi rừng bị phá hủy, lượng CO2 trong khí quyển sẽ tăng lên, góp phần vào hiệu ứng nhà kính.
* Con người cần:
Giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch:
- Chuyển sang sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, năng lượng gió, năng lượng thủy điện.
- Sử dụng phương tiện giao thông công cộng, đi xe đạp hoặc đi bộ thay vì sử dụng xe máy và ô tô.
- Tiết kiệm năng lượng trong sinh hoạt và sản xuất.
Bảo vệ và phát triển rừng:
- Trồng cây xanh, bảo vệ rừng hiện có.
- Tham gia các hoạt động trồng rừng, tuyên truyền bảo vệ rừng.
Thay đổi thói quen sinh hoạt:
- Sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường.
- Hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần.
- Tái chế rác thải.
Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường:
- Tuyên truyền, giáo dục về bảo vệ môi trường.
- Nâng cao ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân và cộng đồng.
Luyện tập và vận dụng 2 (trang 171) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 31:Rừng có tác động như thế nào đến sự lưu chuyển nước ở lục địa? Chặt phá rừng có tác động như thế nào đến chu trình nước và gây hại gì cho đời sống con người?
- Rừng có tác dụng đến sự lưu chuyển nước ở lục địa do có khả năng:
+ Giữ nước bề mặt, tăng lượng nước ngầm, thoát hơi nước, phân tán và giảm tốc độ dòng chảy.
+ Điều phối các dòng chảy (sông, suối).
- Chặt phá rừng gây ra các hậu quả:
+ Giảm khả năng giữ nước bề mặt, giảm lượng nước ngầm.
+ Hình thành các dòng chảy rất lớn trong thời gian ngắn (dòng chảy không bị phân tán và giảm tốc độ) dẫn đến xói mòn đất, lũ lụt.
- Chặt phá rừng gây hại cho con người:
+ Giảm lượng nước ngầm dẫn đến thiếu nước sạch cho sinh hoạt và sản xuất.
+ Thoái hoá đất đai, giảm diện tích canh tác.
+ Lũ lụt phá huỷ công trình xây dựng, đồng ruộng,... gây hại lớn đến đời sống sản xuất.
Luyện tập và vận dụng 3 (trang 171) SGK Sinh 12 Kết nối tri thức Bài 31: Nước trên Trái Đất không bị mất đi nhưng tại sao con người lại đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nước, đặc biệt là nước sạch? Con người cần làm gì để bảo vệ và phát triển nguồn nước sạch?
Trả lời:
+ Nước trên Trái Đất tuy không mất đi nhưng do nguồn nước bị ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng cùng với đó là sự gia tăng dân số và các hoạt động công nghiệp khiến nguồn nước sạch ngày càng trở nên khan hiếm.
+ Biện pháp bảo vệ và phát triển nguồn nước sạch:
+ Tiết kiệm nước.
+ Bảo vệ và duy trì các hệ sinh thái, đặc biệt là hệ sinh thái rừng.
+ Thực hiện các biện pháp quản lý nguồn nước hiệu quả để đảm bảo sự cân bằng giữa cung và cầu, bao gồm việc sử dụng công nghệ tiên tiến để tái sử dụng và tái tạo nguồn nước.