I. Sự phân hóa đa dạng của thiên nhiên
1. Phân hóa Bắc – Nam
- Phía Bắc (đến dãy Bạch Mã):
+ Khí hậu: Nhiệt đới ẩm gió mùa, mùa đông lạnh rõ rệt.
+ Cảnh quan: Rừng nhiệt đới gió mùa; có cây, thú cận nhiệt và ôn đới.
- Phía Nam (từ dãy Bạch Mã trở vào):
+ Khí hậu: Cận xích đạo, nóng quanh năm, có mùa khô rõ.
+ Cảnh quan: Rừng cận xích đạo; có rừng thưa, rừng ngập mặn, thú lớn như voi, hổ,…
2. Phân hóa Đông – Tây
- Vùng biển và thềm lục địa: Khí hậu ẩm, nhiều tài nguyên, thuận lợi kinh tế biển.
- Vùng đồng bằng:
+ Địa hình bằng phẳng (trừ Trung Bộ), đất phù sa màu mỡ.
+ Phát triển nông nghiệp, dân cư đông đúc.
- Vùng đồi núi:
+ Địa hình bị chia cắt, khí hậu phụ thuộc gió mùa và hướng núi.
+ Tài nguyên phong phú, khó khăn giao thông, dân cư thưa.
3. Phân hóa theo độ cao
+ Đai nhiệt đới gió mùa (dưới 600–1000 m): đất feralit, phù sa; rừng nhiệt đới.
+ Đai cận nhiệt gió mùa trên núi (600–2600 m): khí hậu mát, mưa nhiều; đất feralit mùn.
+ Đai ôn đới gió mùa trên núi cao (trên 2600 m): khí hậu lạnh, rừng ôn đới, đất mùn núi cao.
II. Các miền địa lí tự nhiên
- Miền Bắc và Đông Bắc:
+ Địa hình đồi núi thấp, nhiều karst, mùa đông lạnh nhất.
+ Tài nguyên: than (Quảng Ninh), sắt (Thái Nguyên), khí tự nhiên,...
- Miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ:
+ Địa hình hiểm trở, nhiều cao nguyên, lòng chảo.
+ Có gió Tây khô nóng, rừng còn khá nhiều.
+ Khoáng sản: a-pa-tít, crôm, thiếc,…
- Miền Nam Trung Bộ và Nam Bộ:
+ Địa hình gồm núi, cao nguyên, đồng bằng rộng.
+ Khí hậu cận xích đạo, mùa khô rõ.
+ Tài nguyên: dầu khí (biển Đông), bôxít (Tây Nguyên).
III. Ảnh hưởng của sự phân hóa đa dạng thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội
- Bắc – Nam: định hướng trồng cây theo vùng khí hậu (Bắc: chè, quế; Nam: cà phê, cao su,…).
- Đông – Tây:
+ Biển: phát triển kinh tế biển.
+ Đồng bằng: sản xuất nông nghiệp, dân cư tập trung.
+ Đồi núi: khai khoáng, thủy điện, nông – lâm nghiệp, nhưng khó khăn về hạ tầng.