Đọc văn bản
Bảo kính cảnh giới - Bài 43
Nguyễn Trãi
Rồi hóng mát thuở ngày trường.
Hoè lục đùn đùm tán rợp trường.
Thạch lựu hiện còn phun thức đỏ.
Hồng liên trì đã tị mùi hương.
Lao xao chợ cả làng ngư phủ;
Dắng dỏi, cầm ve, lầu lịch duơng.
Lẽ cớ Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp đòi phương,
(Viện Sử học, Nguyễn Trãi toàn tập, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1976, tr. 453)
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 10 CTST - Soạn bài Bảo kính cảnh giới Bài 43 (trang 44): Nhận xét về cách quan sát và miêu tả bức tranh ngày hè của Nguyễn Trãi (chú ý cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh, huy động các giác quan,...).
Trả lời:
* Cách quan sát và miêu tả bức tranh ngày hè của Nguyễn Trãi đi từ cảnh thiên nhiên đến cảnh sinh hoạt, từ đó nói lên niềm tha thiết lớn với đời.
– Các từ đùn đùn (dồn dập tuôn ra), giương (giương rộng ra), phun, tiễn (ngát, nức) tạo nên những hình ảnh mới lạ, gây ấn tượng, gợi tả sức sống căng đầy chất chứa từ bên trong.
– Tác giả không chỉ cảm nhận bức tranh ngày hè bằng thị giác mà còn bằng thính giác và khứu giác. (Mùi hương của Hồng liên và tiếng lao xao của chợ cả làng ngư phủ)
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 10 CTST - Soạn bài Bảo kính cảnh giới Bài 43 (trang 44): Chỉ ra nét đặc sắc của bài thơ qua một số yếu tố hình thức nghệ thuật như: cách gieo vần, số tiếng, cách ngắt nhịp trong các dòng thơ (chú ý dòng thơ đầu, dòng thơ cuối) và tác dụng của chúng trong việc thể hiện cảm xúc của chủ thể trữ tình.
Trả lời:
* Bài thơ viết bằng thể thất ngôn xen lục ngôn. Nhìn vào số câu, cách gieo vần, lối đối ngẫu ở bốn câu giữa, thì thấy bài thơ vẫn là dạng thất ngôn bát cú. Nhưng có hai điểm khác:
– Câu 1 và câu 8 chỉ có sáu chữ.
– Câu 3 và câu 4 ngắt nhịp 3/4.
* Hai điểm khác biẹt này làm cho cấu trúc bài thơ thay đổi:
– Câu 1 và câu 8 trở thành câu độc lập, khác với thể thơ Đường luật khi câu 1 phải gắn với câu 2 thành một “liên” chỉnh thể. Câu 7 và câu 8 cũng vậy.
– So với thể thơ Đường luật, cấu trúc tiết tấu của bài thơ thất ngôn bát cú đa dạng hơn. Ở bài Cảnh ngày hè:
Câu 1: ngắt nhịp 1/2/3
Câu 2: ngắt nhịp 4/3 (hoặc 1/3/3)
Câu 3: ngắt nhịp 3/4
Câu 4: ngắt nhịp 3/4
Câu 5: ngắt nhịp 4/3
Câu 6: ngắt nhịp 4/3
Câu 7: ngắt nhịp 4/3
Câu 8: ngắt nhịp 3/3
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 10 CTST - Soạn bài Bảo kính cảnh giới Bài 43 (trang 44): Chỉ ra mạch cảm xúc của tác giả trong bài thơ. Từ đó nhận xét vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.
Trả lời:
– Mạch cảm xúc của tác giả trong bài thơ Bảo kính cảnh giới Bài 43:
+ Câu 1: Tâm trạng thư thái, thanh thản trước thiên nhiên
+ Câu 2 đến câu 6: Tâm trạng phấn chấn trước cảnh ngày hè rộn ràng
+ Hai câu cuối: Niềm tha thiết lớn với đời.
→ Từ những mạch cảm xúc của tác giả trong bài thơ Bảo kính cảnh giới Bài 43. Có thể thấy Nguyễn Trãi là một người yêu thiên nhiên, yêu cái đẹp và cả ưu dân ái quốc. Ông vừa có tâm vừa có tài bởi ông luôn lo lắng cho nhân dân, muốn cống hiến nhiệt huyết của mình cho đất nước để nhân dân hạnh phúc, ấm no, đất nước giàu mạnh. Tư tưởng của Nguyễn Trãi như một bài học gửi gắm nỗi niềm cho thế hệ trẻ về lòng yêu nước, ước mong cống hiến cho đất nước.