Đọc văn bản
Đi san mặt đất
(Truyện của người Lô Tô, trích Mẹ Trời, Mẹ Đất)
[…]
Ngày xưa, từ rất xưa
Người già không nhớ nổi
Mấy trăm, mấy nghìn đời
Ngày xưa, từ rất xưa
Người trẻ không biết tới
Mấy nghìn, mấy vạn năm
Người mặt đất ăn chung
Cùng đi và cùng ở
Trồng bắp trên núi cao
Uống nước từ bụng đá
Người mặt đất sống chung
Cùng ở và cùng đi
[...]
Bầu trời nhìn chưa phẳng
Mặt đất còn nhấp nhô
Phải đi san bầu trời
Phải đi san mặt đất
Kiếm con trâu sừng cong
Chọn con trâu sừng dài
Đẽo cho trâu cái ách
Đục lỗ ách luồn dây
Chão dẻo làm dây cày
Thùng dài làm dây bừa
Trâu cày bừa san đất
Chẳng quản gì nhọc mệt
San đất là việc chung
Người tìm hang chuột chũi
Gọi hắn, hắn rung râu
“Suốt ngày trong lòng đất
Tôi có thấy Trời đâu”
Người lại tìm cóc, ếch
Đứa lặc lưỡi ngồi nhìn
Đứa thì kêu ộp oạp:
“Chân tay tôi đều ngắn
San mặt đất sao nên?
Để chúng tôi gọi lên
Xin trời đổ nước xuống!”
Giống nào cũng không đi
Người gọi nhau làm lấy
Nhiều sức, chung một lòng
San mặt đất cho phẳng
Nhiều tay chung một ý
San mặt đất, làm ăn
[...]
(In trong Hợp tuyển thơ văn Việt Nam, tập VI, Văn học dân tộc ít người, quyển 1, Nông Quốc Chấn (Chủ biên), Tràng Thị Giảng, Lê Trung Vũ sưu tầm, dịch, NXB Văn học, Hà Nội, 1979, tr.432 – 438)
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đi san mặt đất (trang 19): Nêu nội dung bao quát của văn bản “Đi san mặt đất”.
Trả lời:
- Văn bản nói về công cuộc san đất của con người thủa đầu khai thiên lập địa.
- Văn bản cho thấy công lao to lớn của con người cùng khát vọng chinh phục thiên nhiên to lớn của người xưa.
- Sức mạng của con người trước thiên nhiên.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đi san mặt đất (trang 19): Trong văn bản, người Lô Lô giải thích vì sao phải đi san bầu trời, đi san mặt đất? Công việc ấy do ai đảm nhiệm?
Trả lời:
- Trong bài thơ, chúng ta có thể thấy những câu: "Bầu trời nhìn chưa phẳng", " Mặt đất còn nhấp nhô''. Người Lô Lô muốn khám phá thêm vùng trời cũng như vùng đất mới, đất còn nhấp nhô thì họ sẽ đi san đất để chinh phục, mở rộng vùng đất đó
Và đây là công việc chung của mọi người: "San đất là việc chung"
Câu hỏi 3 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đi san mặt đất (trang 19): Văn bản Đi san mặt đất (trích mẹ Trời, Mẹ Đất) giúp bạn hiểu gì về quá trình tạo lập thế giới trong nhận thức của người Lô Lô xưa?
Trả lời:
- Đi san mặt đất là truyện thần thoại bằng thơ của dân tộc Lô Lô, cho thấy công lao to lớn của con người và khát vọng chinh phục thiên nhiên của người xưa.
Dấu hiệu nhận biết về thề loại:
- Phong cách kể truyện thần thoại:
"Ngày xưa, từ rất xưa…
Người già không nhớ nổi
Mấy năm mấy nghìn đời
Ngày xưa từ rất xưa…
Người trẻ không biết tới
Mấy nghìn, mấy vạn năm"
- Có yếu tố kỳ ảo về động vật
Người tìm hang Chuột Chũi
Gọi hắn, hắn rung râu:
“- Suốt ngày trong lòng đất
Tôi có thấy trời đâu!”
Người lại tìm Cóc, Ếch
Đứa tặc lưỡi ngồi nhìn
Đứa thì kêu ộp oạp :
“- Chân tay tôi đều ngắn
San mặt đất sao nên ?
Để chúng tôi gọi lên
Xin trời đổ nước xuống!”