Trước khi đọc
Câu hỏi SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Thần Trụ Trời (trang 13): Bạn biết những truyện thần thoại nào? Hãy chia sẻ với các bạn trong nhóm về những truyện thần thoại ấy.Trả lời:
– Truyện Nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng: đây là một truyện thần thoại của Việt Nam, giải thích đặc điểm của Mặt Trời và Mặt Trăng và một số hiện tượng tự nhiên theo quan niệm dân gian.
– Thần Trụ trời: đây là một truyện thần thoại được lưu truyền khá sớm trong dân gian Việt Nam, giải thích sự hình thành của trời đất tự nhiên: biển, hồ, sông, núi, …
– Sự tích cây lúa: Đưa ra sự lí giải về nguồn gốc về cây lúa theo góc nhìn dân gian.
– Nạn hồng thủy: Loài người càng phát triển càng kiêu ngạo với Trời và thánh thần. Zeus ra lệnh thần Mưa Bão hoạt động liên tục để “rửa sạch” trái đất. Loài người diệt vong, may còn sót lại một cặp vợ chồng là con của Titan Promethe. Nhờ phép thuật của cha, họ tiếp tục sinh sôi nảy nở duy trì loài người cư trú khắp vùng Hi Lạp.
Đọc văn bản
Tưởng tượng 1 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Thần Trụ Trời (trang 13): Bạn hình dung như thế nào về vị thần Trụ trời?Trả lời:
Đưa ra những hình dung về vị thần Trụ trời theo suy nghĩ của em:
– Ngoại hình: vóc dáng khổng lồ, chân thần dài không tả xiết, có thể bước từ vùng này qua vùng khác hay từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác.
– Hành động: Ngẩng đầu đội trời lên, đào đất, đập đá, đắp thành một cái cột vừa cao, vừa to để chống trời.
=> Vị thần Trụ trời có sức vóc mạnh mẽ, kì lạ mà những người bình thường không thực hiện được.
Tưởng tượng 2 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Thần Trụ Trời (trang 13): Trời và đất thay đổi như thế nào sau khi có cột chống trời?
Trả lời:
* Sau khi có cột chống trời:
– Trời đất phân đôi.
– Chỗ trời đất giáp nhau gọi là chân trời.
– Đất phẳng như cái mâm vuông, trời trùm lên như cái bát úp.
– Vòm trời đẩy lên mãi phía mây xanh mù mịt.
Suy luận 3 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Thần Trụ Trời (trang 14): Bạn có nhận xét gì về cách kết thúc truyện?
Trả lời:
- Truyện được kết thúc bằng một bài thơ gồm các câu hát dân gian về các vị thần xây dựng thế gian như: thần Đếm cát, thần Tát bể (biển), thần Kể sao, thần Đào sông, thần Trồng cây, thần Xây rú (núi), thần Trụ trời.
- Đây là cách kết thúc truyện độc đáo và thú vị, tác giả dân gian đã đưa ra liệt kê về các vị thần có công xây dựng thế gian theo lí giải của người xưa với câu kết Ông Trụ trời một lần nữa muốn khẳng định, tôn trọng, khắc ghi công lao của thần Trụ trời trong việc tạo ra trời đất. Đó cũng như một cách lưu giữu, truyên truyền một nét văn hóa dân gian của Việt Nam.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Thần Trụ Trời (trang 14): Chỉ ra các chi tiết về không gian, thời gian của câu chuyện.Trả lời:
- Yếu tố về không gian trong truyện: trời và đất.
- Yếu tố về thời gian trong truyện: “thuở ấy” → chưa có thời gian cụ thể trong truyện.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Thần Trụ Trời (trang 14): Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận ra Thần Trụ trời là một truyện thần thoại?
Trả lời:
– Dựa vào những dấu hiệu của thần thoại, không gian, cốt truyện, nhân vật trong Thần Trụ trời để xác định đây là một thần thoại.
+ Truyện kể về vị thần Trụ trời trong quá trình tạo ra thế giới, nguồn gốc của các sự vật và con người.
+ Không gian: trời và đất, vũ trụ đang trong quá trình tạo lập, không xác định nơi chốn cụ thể.
+ Thời gian: “Thủa ấy” cổ sơ, không xác định.
+ Cốt truyện: xoay quanh việc thần Trụ trời trong quá trình tạo lập nên trời và đất.
+ Nhân vật: là các vị thần.
+ Câu chuyện là một tác phẩm thống nhất, toàn vẹn, các bộ phận, yếu tố, chi tiết…đều có ý nghĩa và được gắn kết với nhau một cách chặt chẽ, thể hiện một nội dung chung của bài.
– Nhân vật chính là một vị thần- thần trụ trời
– Sử dụng các yếu tố kỳ ảo, không có thật.
– Từ các yếu tố kỳ ảo liên hệ, lí giải đến hình ảnh, hiện tượng thực tế trong cuộc sống
+ Trời đất phân đôi, chỗ giáp nhau gọi là đường chân trời
+ Mỗi hòn đá văng đi biến thành một hòn núi hay một hòn đảo
+ Đất tung tóe thành gò ,thành đống
+ Chỗ thần đào đất, đào đá đắp cột nay thành biển rộng
Câu hỏi 3 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Thần Trụ Trời (trang 14): Tóm tắt quá trình tạo lập nên trời và đất của nhân vật thần Trụ trời. Từ đó, hãy nhận xét về đặc điểm của nhân vật này.
Trả lời:
– Tóm tắt quá trình tạo lập nên trời và đất của nhân vật thần Trụ trời:
+ Thần trụ trời xuất hiện khi trời đất chỉ là một vùng hỗn độn, tối tăm. Thần có dáng người khổng lồ và đôi chân có thể bước từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác. Trong đám hỗn độn đó, Thần Trụ trời tự mình đào đất, đập đá, đắp thành một cái vừa cao, vừa to để chống trời. Cột được đắp cao lên bao nhiêu thì trời được nâng lên dần chừng ấy → vòm trời được đẩy lên cao. Từ đó trời đất phân đôi, chỗ trời đất giáp nhau gọi là chân trời
– Nhận xét về đặc điểm của nhân vật này:
+ Thần Trụ trời là người có năng lực phi thường, mạnh mẽ và vô cùng quyền năng, đã tạo nên cả trời và đất, khai sinh ra thế giới.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Thần Trụ Trời (trang 14): Nêu nội dung bao quát của truyện Thần Trụ trời.
Trả lời:
– Truyện Thần Trụ trời thuộc nhóm thần thoại về nguồn gốc vũ trụ và các hiện tượng tự nhiên (thần thoại suy nguyên). Truyện nói đến sự khai sinh của trời và đất, lí giải quá trình tạo lập thế giới, trời đất, các sự vật dưới bàn tay của Thần Trụ trời và các vị thần khác. Đây là một truyện thần thoại lí giải nguồn gốc sự xuất hiện của vũ trụ và các sự vật tự nhiên dưới góc độ dân gian. Từ đó nêu lên một hình ảnh văn hóa cho người đọc tìm hiểu và cảm nhận.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Thần Trụ Trời (trang 14): Nhận xét về cách giải thích quá trình tạo lập thế giới của tác giả dân gian. Ngày nay, cách giải thích ấy có còn phù hợp không? Vì sao?
Trả lời:
– Nhận xét cách giải thích quá trình tạo lập thế giới của tác giả dân gian:
+ Tác giả đã sử dụng yếu tố kỳ ảo trong văn hóa dân gian để lý giải quá trình tạo ra thế giới. Đây là một cách giải thích quá trình tạo lập thế giới dựa trên trí tượng tượng, sáng tạo dựa vào sự quan sát tự nhiên chưa có đầy đủ căn cứ, chưa được xác minh về độ chính xác và còn mang yếu tố hư cấu.
– Ngày nay, với sự phát triển của khoa học, cách giải thích ấy không còn phù hợp. Những nguồn thông tin về sự hình thành vũ trụ tự nhiên đã được khoa học nghiên cứu, có những căn cứ khoa học rõ ràng tin cậy và thuyết phục hơn so với những thần thoại dân gian chứa dựng yếu tố hư cấu.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Thần Trụ Trời (trang 14): Cách hình dung và miêu tả đất, trời trong câu “đất phẳng như cái mâm vuông, trời trùm lên như cái bát úp…” trong truyện Thần Trụ trời gợi cho bạn nhớ đến truyền thuyết nào của người Việt Nam? Hãy tóm tắt truyền thuyết ấy và chỉ ra điểm tương đồng giữa hai tác phẩm.
Trả lời:
– Cách hình dung và miêu tả đất, trời trong câu “đất phẳng như cái mâm vuông, trời trùm lên như cái bát úp,…” trong truyện Thần Trụ trời gợi nhớ đến: “Sự tích bánh chưng, bánh dày” của người Việt Nam”.
– Tóm tắt: “Sự tích bánh chưng, bánh dày” của người Việt Nam”
+ Vào đời Hùng Vương thứ sáu, nhà vua đã có tuổi nên muốn tìm người nối ngôi. Vua có những hai mươi người con trai nên không biết chọn ai. Vua truyền cho các hoàng tử chuẩn bị mâm lễ cúng Trời Đất, tổ tiên. Các hoàng tử thi nhau chuẩn bị mọi của ngon vật lạ đem lên dâng vua.
+ Riêng Lang Liêu vốn chỉ quen với việc chăm lo đồng áng, trồng khoai trồng lúa nên không biết phải chuẩn bị lễ vật gì. Một đêm nọ, Lang Liêu nằm mơ được thần báo mộng. Chàng bèn lấy thứ gạo nếp vốn quen thuộc, làm ra hai loại bánh hình tròn và hình tượng tượng trưng cho Trời và Đất. Vua rất vừa ý và quyết định truyền ngôi cho Lang Liêu.
* Ngày nay, bánh chưng bánh giầy là hai món ăn không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc.
– Điểm tương đồng giữa hai tác phẩm:
+ Đều đưa ra lí giải sự xuất hiện của một hiện tượng hay truyền thống.
+ Xuất hiện hình ảnh vị thần, mang tính hư cấu.
+ Thời gian và không gian không xác định.
+ Đều nói về hình dạng của Trời và Đất: trời có hình tròn, đất có hình vuông.