Trước khi đọc
Câu hỏi SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 38): Hãy nhớ lại một vài nhân vật lịch sử hoặc nhân vật văn học thường được mọi người gọi là anh hùng và cho biết do đâu mà họ được tôn xưng như thế?Trả lời:
Những nhân vật được gọi là anh hùng: Thánh Gióng, Sơn Tinh…
- Họ được tôn sùng là những vị anh hùng vì có công với cộng đồng, có những đóng góp và giúp đỡ con người. Từ đó nhận được sự tin yêu, quý mến và kính trọng.
Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 39): Lời văn ở đoạn này gắn với truyện hay với kịch?Trả lời:
- Sau khi đọc phần 1, chúng ta có thể thấy lời văn ở đoạn này gần với kịch. Bởi đoạn văn chủ yếu là đoạn hội thoại của hai nhân vật Đăm Săn, Mtao Mxây và có sự phân chia thoại của từng nhân vật rất rõ ràng.
Câu 2 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 40): Lưu ý những hình ảnh được sử dụng để miêu tả Đăm Săn. Những hình ảnh đó có điểm gì độc đáo?
Trả lời:
Đăm Săn độc đáo ở hình dáng và hành động và chàng làm: ''Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lăn lóc. Cây cối chết rụi... Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung
- Tác giả sử dụng những hình ảnh thiên nhiên để miêu tả những bước di chuyển của Đăm Săn: gió, câu cối, đồi núi. Điều này làm nổi bật hình một người con của rùng núi Tây Nguyên. Cùng với đó là nghệ thuật so sánh kết hợp nói quá.
=> Khắc họa hình ảnh Đăm Săn hùng vĩ, lớn lao
Câu 3 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 40): Chú ý sự xuất hiện của cụm từ “bà con xem...” và ý nghĩa, tác dụng của nó trong lời kể.
Trả lời:
- Cụm từ này như làm cho độc giả và tác giả trở nên gần gũi hơn. Cảm giác như tác giả hay nhân vật đang nói với người đọc vậy. Một cách xưng hô chân chất, mộc mạc, giản dị
Câu 4 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 41): Cảnh tiệc tùng trong đoạn này được miêu tả qua lời của ai? Điều đó giúp ích gì trong việc thể hiện hình tượng nhân vật Đăm Săn?
Trả lời:
- Cảnh tiệc tùng được miêu tả qua lời của người dân trong làng.
- Điều này làm chúng ta hiểu rõ được vị trí, hình ảnh của Đăn Săn trong lòng bà con: mạnh mẽ, đầy ngưỡng mộ và yêu quý. Một vị tù trưởng xứng đáng, hợp lòng dân.
Câu 5 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 42): Việc miêu tả ngoại hình nhân vật Đăm Săn có gì khác thường và có tác dụng như thế nào?
Trả lời:
- Ngoại hình Đăm Săn được miêu tả với những hình ảnh vượt xa khả năng của người thường:'' bắp chân to bàng xà ngang, bắp đùi to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực". Có thể thấy Đăm Săn được ví với những thứ to, chắc và khỏe khoắn bậc nhất. Chỉ vài câu văn thôi nhưng đã khắc họa nên hình ảnh một vị tù trưởng với vẻ khỏe mạnh, cường tráng. Đồng thời bộc lộ thái độ ngưỡng vọng, ca ngợi Đăm Săn
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 42): Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản trên.Trả lời:
- Tù trưởng Mtao Mxây ghen tị với Đăm Săn khi chàng có được một người vợ đẹp. Hắn tìm cách bắt vợ Đăm Săn về để làm vợ mình. Nhưng Đăm Săn khi trở về đã tìm đến nhà Mtao Mxây đòi vợ. Hai người diễn ra cuộc chiến rất quyết liệt. Mtao Mxây sợ hãi, run mình trước sự tài giỏi, bản lĩnh của Đăm Săn. Tù trưởng Đăm Săn tuy tài giỏi nhưng vẫn chưa hạ gục được Mtao Mxây. Nhờ ông trời chỉ cho cách ném cái chày vào tai kẻ thù nên Đăm Săn đã làm rơi áo giáp và khiên chống đỡ của Mtao Mxây. Đăm Săn đâm hắn một nhát chí mạng, Mtao Mxây thua tâm phục khẩu phục. Bằng tài năng, bản lĩnh và sức mạnh phi thường, người anh hùng Đăm Săn đã giành được chiến thắng, cứu vợ trở về, khiến cho quân lính của kẻ thù cũng phải bái phục và đi theo. Chiến thắng này được coi là một chiến thắng vô cùng vẻ vang, được người người ngưỡng mộ.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 42): Đăm Săn đã gặp khó khăn gì vào thời điểm cuối cuộc giao chiến với Mtao Mxây? Nhờ đâu mà chàng vượt qua được khó khăn ấy để giành chiến thắng?
Trả lời:
- Chàng dù đã dùng hết sức nhưng không đâm thủng được đùi của Mtao Mxây. Đăm Săn thấm mệt vừa chạy vừa ngủ và mơ thấy Ông Trời. Cuối cùng nhờ sự chỉ dẫn của Ông Trời, Đăm Săn đã chiến thắng bằng cách lấy cái chày ném vào vành tai của Mtao Mxây, làm hỏng bộ giáp của hắn
Câu hỏi 3 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 42): Đăm Săn mà Mtao Mxây đều là những tù trưởng tài giỏi, nhưng văn bản trên đã cho thấy, người xứng đáng được xem là anh hùng của cộng đồng chỉ có thể là Đăm Săn. Hãy so sánh hai nhân vật để làm rõ điều đó.
Trả lời:
|
|
Đăm Săn |
Mtao Mxây |
|
* Về ngôn ngữ, lời nói:
|
- Chính trực, hào sảng - Khí khái của một người hùng
|
- Trêu tức, coi thường người khác. - Sự yếu kém, hèn nhát, tự cao tự đại |
|
* Về hành động:
|
- Thể hiện sự uy dũng và sức mạnh thực sự. |
- Múa khiên trước nhưng thể hiện sự kém cỏi, kiêu ngạo. |
|
* Về ngoại hình:
|
Đôi mắt như chim ghếch ăn hoa tre, sức ngang voi đực, hơi thở ầm ầm tựa như sấm dậy. |
- Dữ tợn như một vị thần, dáng tần ngần do dự, mỗi bước mỗi đắn đo
|
Trả lời:
" Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách ngươi đọ đao với ta đấy''
+ Câu từ bộc lộ sự thẳng thắn, không hề run sợ của Đăm Săn khi thách đấu Mtao Mxây. Chi tiết này bộc lộ sự chính trực, thẳng thắn của Đăm Săn
"Sao ta lại đâm ngươi khi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, đến cả con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là''
+ Ta thấy được Đăm Săn là một người hào sảng, chính trực không hề thích trò đánh lén. Việc nhắc đến con lợn nái cũng là một việc mỉa mai Mtao Mxây vô cùng khéo, chứng tỏ Đăm Săn rất thông minh
Câu hỏi 5 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 42): Cho biết:
a. Tác dụng của nói quá và cách ví von trong văn bản; nhận xét về ngôn ngữ sử thi.
b. Cụm từ “bà con xem...” trong văn bản trên là lời của ai hướng đến ai? Theo bạn, việc sử dụng những cụm từ như thế trong văn bản sử thi có tác dụng gì?
Trả lời:
a.
- Lối nói quá được sử dụng trong văn bản:
+ “Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô”.
+ “Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây”.
+ “Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung”.
→ Lối nói quá được sử dụng trong văn bản
- Cách ví von được sử dụng trong văn bản:
+ “Khiên hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô”. à tài múa khiên thấp kém của Mtao Mxây.
+ Múa trên cao, gió như bão; múa dưới thấp, gió như lốc à nhấn mạnh, làm nổi bật tài năng phi thường, sức mạnh như vũ bão của tù trưởng Đăm Săn.
- Ngôn ngữ sử thi trong văn bản trên khá giản dị, hàm súc, bộc lộ rõ tính hào hùng; đôi khi có vần, có nhịp như những bài thơ (“Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc”); sử dụng những từ ngữ địa phương mang đậm không gian sử thi Tây Nguyên (ché rượu, khiên, diêng, cồng hlong, ...).
b) Cụm từ ''bà con xem..'' không chỉ để chỉ những người dân trong văn bản mà còn là để chỉ người đọc. Nhằm thu hút sự chú ý và thể hiện sự gần gũi, thân thuộc như đang giao tiếp.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 42): Cảnh tiệc tùng và hình ảnh Đăm Săn ở nửa sau của văn bản gợi cho bạn suy nghĩ gì về phong tục và không khí hội hè của người Ê-đê?
Trả lời:
- Qua hình ảnh Đăm Săn ở nửa sau của văn bản , ta có thể thấy hình ảnh không khí hội hè của người Ê-đê vô cùng náo nhiệt: Tiếng chiêng mà Đăm Săn kêu người đánh lên với mong muốn khiến cho “ở dưới đất vỡ toạc các cây đòn ngạch, cho ở trên gãy nát các cây xà ngang, cho tiếng chiêng vang vọng khắp đó đây, khiến voi, tê giác trong rừng quên không cho con bú, ếch nhái dưới gầm sàn, kỳ nhông ngoài bãi phải ngừng kêu, tất cả đều ngày đêm lặng thinh để nghe tiếng chiêng ăn đông uống vui như mừng mùa khô năm mới”. Thể hiện một không khí lễ hội từng bừng, mang sức mạnh của dân tộc và sự gắn bó của cộng đồng dân tộc Ê-đê.
Câu hỏi 7 SGK Ngữ Văn 10 CTST - Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (trang 42): Có người cho rằng văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây có đủ yếu tố của truyện, kịch và thơ. Cho biết ý kiến của bạn về nhận định trên.
Trả lời:
- Nhận định cũng khá hợp lý. Vì ngôn ngữ trong sử thi, cụ thể là tác phẩm Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây là sử dụng ngôn ngữ kịch, phóng đại, miêu tả theo trình tự các hành động của nhân vật . Tác phẩm cũng có yếu tố truyện vì có cốt truyện và kết quả rõ ràng, lời dẫn trong tác phẩm cũng như đang kể lại câu chuyện vậy. Chất thơ ở đây có lẽ là hình ảnh Đăm Săn đấu với Mtao mxây và hình ảnh bữa tiệc sau chiến thắng. Hai hình ảnh này được miêu tả bằng một cách cường điệu, nói quá làm mọi thứ trở nên sống động hơn. Đây cũng là một yếu tố hay thấy của thơ ca.