1. Hình có trục đối xứng trong thực tế
Hoạt động 1: Quan sát hình con bướm ở hình bên dưới. Em thấy điều gì khi hai cánh của con bướm gập lại?
Lời giải:
- Khi hai cánh của con bướm gập lại, thì hai cánh của nó vừa đúng chồng khít nên nhau.
Hoạt động 2: Vẽ một đường tròn trên giấy rồi cắt theo nét vẽ ta được một hình tròn. Gấp đôi hình tròn đó theo một đường thẳng đi qua tâm (H.5.1)
Hãy nhận xét về hai nửa hình tròn sau khi gấp.
Lời giải:
- Khi gấp hai nửa đường tròn thì chúng sẽ chồng vừa vặn lên nhau.
Hoạt động 3: Gấp đôi một tờ giấy (H.5.2a), dùng kéo cắt một đường như Hình 5.2b rồi mở ra, ta được một hình. Hình đó có đặc điểm gì giống những hình trên?
Lời giải:
- Hình được cắt có hai phần giống hệt nhau.
Luyện tập 1:
1. Những chữ cái nào dưới đây có trục đối xứng? Hãy dự đoán trục đối xứng của chúng.
2. Những hình nào dưới đây có trục đối xứng?
3. Hãy tìm một ví dụ khác về hình có trục đối xứng.
Lời giải:
1. Những hình có trục đối xứng là: A, H, E
+ Chữ A có một trục đối xứng như sau:
+ Chữ H có 2 trục đối xứng:
+ Chữ E có 1 trục đối xứng:
2. Những hình có trục đối xứng là: a) và c)
+) Với biển báo a) “cấm đi ngược chiều”: trục đối xứng là đường thẳng đứng và đường nằm ngang đi qua tâm của biển báo.
+) Với biển báo c) “chỉ hướng phải đi theo”: trục đối xứng là đường nằm ngang đi qua tâm của biển báo.
3. Một số ví dụ về hình có trục đối xứng: mặt bàn, cái mâm, viên bi, chiếc bảng, khung cửa sổ, …
Các chữ cái: I, O, M, số 0, số 8,….có trục đối xứng.
Minh họa bằng 1 hình ảnh có trục đối xứng:
2. Trục đối xứng của một số hình phẳng
Hoạt động 4: Dựa vào HĐ 2, em hãy cho biết trục đối xứng của hình tròn là đường thẳng nào?
Lời giải:
- Trục đối xứng của hình tròn là đường thẳng đi qua tâm của hình tròn đó.
Hoạt động 5: Cắt một hình thoi bằng giấy. Hãy tìm trục đối xứng của nó bằng cách gấp giấy. Trục đối xứng của nó là đường thẳng nào? Em tìm được mấy trục đối xứng?
Lời giải:
- Trục đối xứng của hình thoi là đường thẳng đi qua đường chéo của nó vì gấp hình thoi theo đường chéo thì được 2 tam giác chồng khít lên nhau. Hình thoi có 2 trục đối xứng.
Hoạt động 6: Vẽ rồi cắt một hình chữ nhật bằng giấy. Hãy tìm trục đối xứng của nó bằng cách gấp giấy. Trục đối xứng của nó là đường thẳng nào? Em tìm được mấy trục đối xứng?
Lời giải:
+) Trục đối xứng của hình chữ nhật là đường thẳng đi qua trung điểm hai cạnh đối diện vì khi gấp theo đường đó thì ta được hai hình chữ nhật chồng khít lên nhau.
+) Ta tìm được hai trục đối xứng.
Thực hành 1:
1. Bằng cách gấp giấy, em hãy tìm một trục đối xứng của đoạn thẳng.
2. Làm tương tự như HĐ 6 với hình tam giác đều, hình vuông, hình lục giác đều. Em hãy chỉ ra một trục đối xứng của mỗi hình trên.
Lời giải:
1. Thực hành gấp giấy: Vẽ đoạn thẳng trên tờ giấy, gấp tờ giấy theo một đường thẳng sao cho 2 đầu đoạn thẳng trùng nhau thì đường thẳng đó là một trục đối xứng.
+) Trục đối xứng của đoạn thẳng là đường thẳng thu được khi gấp giấy.
2.
+) Trục đối xứng của tam giác đều là đường thẳng nối đỉnh của tam giác với trung điểm cạnh đối diện (có 3 trục đối xứng)
+) Trục đối xứng của hình vuông là đường chéo của hình vuông và hai đường thẳng đi qua trung điểm từng cặp cạnh đối diện của hình vuông (có 4 trục đối xứng)
+) Trục đối xứng của lục giác đều là đường thẳng nối 1 đỉnh và tâm của lục giác đều (có 6 trục đối xứng).
Tranh luận 1:
Này Vuông, tớ nghĩ cậu có hai trục đối xứng
>
Tớ lại nghĩ tớ có vô số trục đối xứng cơ!
Hình Tròn là tớ đây mới có vô số trục đối xứng!
Các bạn ơi, giúp tớ với!
• Hình vuông có bao nhiêu trục đối xứng?
• Hình tròn có bao nhiêu trục đối xứng?
Lời giải:
* Hình vuông có 4 trục đối xứng gồm 2 đường chéo của hình vuông và 2 đường thẳng đi qua trung điểm từng của cặp cạnh đối diện của hình vuông
* Hình tròn có vô số trục đối xứng là các đường thẳng đi qua tâm của hình vuông.
Thực hành 2: Bằng cách tương tự, hãy cắt chữ E, T.
Lời giải:
+) Cắt chữ T:
1.Chuẩn bị một mảnh giấy hình chữ nhật kích thước 3 cm x 5 cm. Gấp đôi mảnh giấy như hình 1.
2.Vẽ theo hình 2 rồi cắt theo nét vẽ, sau đó mở ra ta được chữ T. (hình 3)
+ Cắt chữ E:
1. Chuẩn bị tờ giấy hình 1a.
2. Gập đôi mảnh giấy theo chiều ngang rồi vẽ theo hình 4 rồi cắt theo nét vẽ để được hình chữ E (hình 5)
Tranh luận 2: Tớ đang gấp giấy để cắt chữ. Hãy đoán xem tớ được chữ gì khi mở những mảnh giấy (H.5.5) ra nhé!
Lời giải:
Sau khi mở những mảnh giấy (h.5.5) ra bạn tròn được các chữ:
a) Chữ T
b) Chữ M
c) Chữ E
Thử thách nhỏ: Tính đối xứng là một yếu tố tạo nên sự cân đối, hài hòa của các hình. Tuy nhiên, không phải lúc nào ta cũng có thể gấp hình để biết hình có trục đối xứng hay không. Em hãy quan sát và vẽ phác trục đối xứng của hình Tháp Chàm và ngôi sao sáu cánh dưới đây (nếu có)
Lời giải:
+) Tháp tràm có đỉnh cao nhất và hai chân tháp đối xứng nhau nên trục đối xứng là đường thẳng đứng đi qua đỉnh tháp.
Phác họa trục đối xứng:
+) Ngôi sao sáu cánh có 6 trục đối xứng.
Phác họa trục đối xứng:
Bài tập
Bài 5.1: Hãy chỉ ra trục đối xứng của hình thang cân
Lời giải:
Trục đối xứng của hình thang cân là đường thẳng đi qua trung điểm của hai đáy.
Bài 5.2: Hình lục giác đều có bao nhiêu trục đối xứng?
Lời giải:
- Hình lục giác đều có 6 trục đối xứng
Bài 5.3: Trong các hình dưới đây, hình nào có trục đối xứng?
Lời giải:
Các hình a), c), d) có trục đối xứng.
Bài 5.4: Quan sát những hình dưới đây và cho biết:
a) Hình nào không có trục đối xứng?
b) Hình nào chỉ có một trục đối xứng?
c) Hình nào có hai trục đối xứng?
Lời giải:
a) Hình không có trục đối xứng: hình c
b) Hình chỉ có một trục đối xứng: hình d, hình a
c) Hình b có hai trục đối xứng.