I. Tình hình nước Nga trước khi Liên Xô thành lập (1918 - 1922)
- Sau Cách mạng tháng Mười (1917): Nga Xô viết bị 14 nước đế quốc + phản cách mạng trong nước tấn công.
- Biện pháp ứng phó:
+ Xây dựng quân đội hơn 5,3 triệu người.
+ Áp dụng Chính sách Cộng sản thời chiến.
+ Đến 1920, chiến thắng hoàn toàn.
- Chuyển hướng:
+ 3/1921: Thực hiện Chính sách Kinh tế mới (NEP) do Lê-nin đề xướng:
+ Thay trưng thu lương thực = thu thuế lương thực.
+ Tự do buôn bán.
+ Tư nhân mở xí nghiệp nhỏ, thu hút đầu tư nước ngoài.
=> Kết quả: Kinh tế phục hồi, đời sống nhân dân cải thiện.
- Tháng 12-1922: Thành lập Liên bang Cộng hoà XHCN Xô viết (Liên Xô) gồm: Nga – Bê-lô-rút-xi-a – U-crai-na – Ngoại Cáp-ca-dơ.
II. Liên Xô từ năm 1922 đến năm 1945
* Thành tựu
- Kinh tế:
+ Cuối thập niên 1930m Liên Xô trở thành cường quốc công nghiệp lớn.
+ Đứng đầu châu Âu, thứ hai thế giới (sau Mỹ).
+ Hoàn thành tập thể hóa nông nghiệp, cơ giới hóa, sản xuất quy mô lớn.
- Văn hóa – Xã hội:
+ Xóa bỏ giai cấp bóc lột ở nông thôn.
+ Xóa mù chữ, phát triển giáo dục phổ thông và đại học.
+ Đời sống nhân dân được cải thiện.
* Hạn chế
- Mất cân đối:
+ Giữa công nghiệp nặng ↔ công nghiệp nhẹ.
+ Giữa công nghiệp ↔ nông nghiệp.
- Vi phạm nguyên tắc tự nguyện trong tập thể hóa nông nghiệp.