I. Nguyên nhân
- Mâu thuẫn hệ tư tưởng, lợi ích chiến lược giữa Mỹ và Liên Xô dẫn đến căng thẳng sau Chiến tranh thế giới thứ hai.
- Mỹ lo ngại sự mở rộng của chủ nghĩa xã hội, thực hiện chính sách bao vây, cô lập Liên Xô.
II. Biểu hiện
- 12/3/1947: Mỹ phát động Chiến tranh lạnh (Học thuyết Truman).
- Kinh tế:
+ Mỹ: Kế hoạch Phục hưng châu Âu (1948 - 1951), viện trợ Nhật Bản.
+ Liên Xô: Thành lập SEV (1949), ký Hiệp định Xô - Trung (1950).
- Quân sự:
+ Mỹ: Thành lập NATO (1949), ANZUS (1951), SEATO (1954), CENTO (1955).
+ Liên Xô: Thành lập Hiệp ước Vác-xa-va (1955).
+ Chạy đua vũ trang giữa Mỹ - Liên Xô, nhưng không trực tiếp đối đầu.
+ Các cuộc chiến tranh cục bộ: Đông Dương, Triều Tiên (1950 - 1953).
+ 1985: Quan hệ Mỹ - Liên Xô hoà dịu dưới thời Goóc-ba-chốp.
+ 12/1989: Hội nghị Man-ta, chính thức chấm dứt Chiến tranh lạnh.
III. Hậu quả
- Đẩy thế giới vào tình trạng căng thẳng, nguy cơ chiến tranh hạt nhân.
- Gây ra xung đột khu vực, chiến tranh cục bộ.
- Mỹ và Liên Xô suy yếu, tạo cơ hội cho Tây Âu, Nhật Bản vươn lên.
- Để lại hậu quả như vấn đề hạt nhân, khủng bố, chia cắt đất nước.