1. Nguyên nhân xuất hiện Chiến tranh lạnh
- Sau Thế chiến II, Mỹ và Liên Xô từ đồng minh chuyển sang đối đầu do:
- Mục tiêu đối lập:
+ Liên Xô: Bảo vệ chủ nghĩa xã hội, duy trì hòa bình, ủng hộ cách mạng thế giới.
+ Mỹ: Chống phá Liên Xô, đàn áp cách mạng thế giới, muốn bá chủ toàn cầu.
+ Mỹ lo ngại sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản.
- Tháng 3/1947, Tổng thống Mỹ Tơ-ru-man công bố Chiến lược toàn cầu, khởi động Chiến tranh lạnh chống Liên Xô.
2. Biểu hiện của Chiến tranh lạnh
* Kinh tế
+ Mỹ & phương Tây: Kế hoạch Mác-san (1947) – viện trợ 13 tỷ USD giúp Tây Âu phục hồi.
+ Liên Xô & Đông Âu: Hội đồng Tương trợ Kinh tế SEV (1949) – hợp tác giữa các nước XHCN.
* Chính trị - quân sự
- Mỹ và phương Tây:
+ NATO (1949) – liên minh quân sự.
+ Chế tạo bom nguyên tử (1945).
+ Phóng vệ tinh nhân tạo (1958).
- Liên Xô và Đông Âu:
+ Hiệp ước Vác-sa-va (1955) – liên minh quân sự.
+ Chế tạo bom nguyên tử (1949).
+ Phóng vệ tinh nhân tạo (1957).
+ Đối đầu trên các khu vực
- Đức:
+ Mỹ ủng hộ Cộng hòa Liên bang Đức (Tây Đức, 9/1949).
+ Liên Xô ủng hộ Cộng hòa Dân chủ Đức (Đông Đức, 10/1949).
- Triều Tiên:
+ Mỹ ủng hộ Hàn Quốc (8/1948), tham chiến (1950-1953).
+ Liên Xô ủng hộ Triều Tiên (9/1948), tham chiến (1950-1953).
- Cuba:
+ Mỹ phong tỏa Cuba (10/1962), chống Phi-đen Cát-xtơ-rô.
+ Liên Xô đưa quân đội & tên lửa hạt nhân vào Cuba (10/1962).
- Việt Nam:
+ Mỹ hỗ trợ Pháp (1950-1954), tiến hành chiến tranh xâm lược ở miền Nam (1954-1975).
+ Liên Xô ủng hộ cuộc kháng chiến chống Pháp (1950-1954) và Mỹ (1954-1975).
3. Hậu quả của Chiến tranh lạnh
- Thế giới luôn căng thẳng, nguy cơ chiến tranh thế giới.
- Chiến tranh & xung đột cục bộ xảy ra khắp nơi.
- Chia cắt lãnh thổ, chia rẽ dân tộc, xung đột tôn giáo kéo dài.