Mở đầu
Câu hỏi Mở đầu SGK Sinh 11 Cánh Diều Bài 19 (trang 125): Để tăng năng suất của vật nuôi, người nông dân thường sử dụng những biện pháp gì? Tại sao?Trả lời:
– Để tăng năng suất của vật nuôi, người nông dân thường sử dụng những biện pháp:
+ Chọn giống: lựa chọn giống vật nuôi sạch bệnh, khỏe mạnh
+ Sử dụng hormone sinh trưởng: kích thích quá trình sinh trưởng và phát triển của vật nuôi diễn ra nhanh hơn
+ Điều chỉnh tỉ lệ giới tính: phù hợp với tập tính giao phối của từng loài.
+ Kiểm soát điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm,… chuồng trại; vệ sinh chuồng trại, tiêm vaccine.
I. Các nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật
Câu hỏi SGK Sinh 11 Cánh Diều Bài 19 (trang 126): Quan sát hình 19.1 và hình 19.2, đọc thông tin và hoàn thành bảng 19.1.
Trả lời:
|
Côn trùng |
Người |
||||
|
Tên hormone |
Cơ quan tiết |
Tác dụng |
Tên hormone |
Cơ quan tiết |
Tác dụng |
|
Juvenile |
Thể Allata |
Ở nồng độ cao, kích thích lột xác, ức chế sự biến thái. Khi giảm xuống một ngưỡng nhất định, sâu sẽ hóa nhộng. |
GH |
Tuyến yên |
- Kích thích phân chia tế bào. - Kích thích tổng hợp protein làm tăng kích thước tế bào. - Kích thích phát triển xương. |
|
Ecdysteroid |
Tuyến trước ngực |
Gây lột xác, kích thích hóa nhộng và hóa bướm. |
Thyroxine |
Tuyến giáp |
- Kích thích quá trình trao đổi chất. |
|
|
Testosterone |
Tinh hoàn |
- Kích thích sự phát triển và hoàn thiện cơ quan sinh dục ở giai đoạn dậy thì (phát triển xương, phân hóa tế bào, tăng tổng hợp protein giúp phát triển cơ, hình thành đặc điểm sinh dục thứ cấp). |
||
|
Estrogen |
Buồng trứng |
- Kích thích sự phát triển và hoàn thiện cơ quan sinh dục nữ ở giai đoạn dậy thì (phát triển xương, phân hóa tế bào, hình thành đặc điểm sinh dục thứ cấp). |
|||
Trả lời:
- Nếu một người bị nhược năng tuyến yên (giảm khả năng tiết hormone của tuyến yên) trong giai đoạn trước tuổi dậy thì thì chiều cao của người đó sẽ thấp hơn người bình thường. Vì tuyến yên là tuyến chính của hệ thống nội tiết, chức năng của tuyến yên là sản xuất hormone GH, có tác dụng kích thích tổng hợp protein và kích thích phát triển xương giúp cơ thể lớn lên. Nếu Hormone này tiết ra ít làm xương kém phát triển; gây thấp, lùn.
II. Các nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật
Luyện tập SGK Sinh 11 Cánh Diều Bài 19 (trang 127): Nêu ví dụ ảnh hưởng của các nhân tố bên ngoài đến sinh trưởng và phát triển ở gia súc.Trả lời:
– Chế độ dinh dưỡng: Nếu chế độ ăn của gia súc thiếu protein thì vật nuôi sẽ chậm lớn và gầy yếu.
– Điều kiện môi trường: Khi trời lạnh, nếu trâu, bò không được bổ sung thêm thức ăn thì sự sinh trưởng của chúng sẽ giảm, do chúng mất nhiều năng lượng để duy trì nhiệt độ cơ thể.
– Tác nhân gây bệnh: Ở trâu, vi khuẩn Pasteurella multocida type B gây ra bệnh tụ huyết trùng. Trâu bị bệnh có triệu chứng sốt, chảy dịch mũi, nước dãi, ho,… Làm giảm sự sinh trưởng của trâu, thậm chí là chết.
III. Ứng dụng kiến thức về sinh trưởng và phát triển ở động vật vào thực tiễn
Câu hỏi SGK Sinh 11 Cánh Diều Bài 19 (trang 128): Để cải thiện chất lượng cuộc sống ở người và tăng năng suất vật nuôi cần có những biện pháp nào?Trả lời:
* Biên pháp cải thiện chất lượng cuộc sống ở người:
+ Tư vấn di truyền thai kì và khám định kì thường xuyên.
+ Thực hiện chế độ dinh dưỡng cân bằng
+ Thực hiện bình đẳng giới.
+ Nâng cao đời sống vật chất, ổn định quy mô dân số.
+ Sử dụng liệu pháp hormoen trong điều trị một số bệnh.
+ Bảo vệ môi trường, tiêm vaccine, luyện tập thể dục thể thao đều đặn.
* Biện pháp cải thiện và tăng năng suất vật nuôi:
+ Chọn lọc và cải tạo giống, chọn lọc giới tính vật nuôi
+ Sử dụng thức ăn phù hợp, bổ sung thêm vitamin, enzyme tiêu hóa … đúng cách.
+ Sử dụng hormone kích thích sinh trưởng
+ Kiểm soát điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, … chuồng trại; vệ sinh chuồng trại, tiêm vaccine cho vật nuôi.
Luyện tập SGK Sinh 11 Cánh Diều Bài 19 (trang 128): Nêu cơ sở khoa học của một số thành tựu giúp điều khiển sinh trưởng và phát triển đang được sử dụng trong chăn nuôi.
Trả lời:
– Cơ sở khoa học của một số thành tựu giúp điều khiển sinh trưởng và phát triển đang được sử dụng trong chăn nuôi là dựa trên sự hiểu biết về ảnh hưởng của các nhân tố bên trong và bên ngoài đến sinh trưởng và phát triển của vật nuôi.
– Ví dụ về một số thành tựu dựa trên các cơ sở đó:
+ Sử dụng nanobiotic – Ag (hạt bạc có kích thước từ 0,1 – 100 nm) giúp kích thích hoạt động chuyển hóa tế bào; hệ thống chiếu sáng, làm mát chuồng trại có cảm biến tự động; gắn chíp điện tử để theo dõi sức khỏe của con vật,…
+ Sử dụng hệ thống chiếu sáng, làm mát chuồng trại có cảm biến tự động: hoạt động theo nguyên lý cảm ứng nhiệt.
Vận dụng
Câu hỏi 1 SGK Sinh 11 Cánh Diều Bài 19 (trang 129): Sử dụng thực phẩm có tồn dư hormone tăng trưởng hoặc thuốc kháng sinh có thể gây ra hậu quả gì?Trả lời:
– Việt sử dụng thực phẩm có tồn dư hormone tăng trưởng hoặc thuốc kháng sinh có thể gây ra các hậu quả như:
+ Gây mất an toàn thực phẩm.
+ Ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng.
+ Gây tình trạng kháng thuốc kháng sinh và gây ảnh hưởng đến môi trường.
+ Nếu sử dụng kéo dài, có thể gây ra hàng loạt bệnh lí như loét dạ dày, xuất huyết đường ruột, tăng huyết áp … và có thể dẫn tới tử vong.
Câu hỏi 2 SGK Sinh 11 Cánh Diều Bài 19 (trang 129): Tìm hiểu một số biện pháp giúp nâng cao năng suất trong chăn nuôi ở địa phương em. Theo em, các biện pháp đó ưu, nhược điểm gì?
Trả lời:
* Một số biện pháp giúp nâng cao năng suất trong chăn nuôi ở địa phương:
– Chọn Lọc Giống:
+ Ưu điểm: Chọn giống có hiệu suất tốt giúp tăng cường năng suất.
+ Nhược điểm: Giá giống cao và có thể đòi hỏi kiến thức chuyên sâu.
– Quản lý Chế độ ăn:
+ Ưu điểm: Cung cấp chế độ ăn cân đối và phù hợp giúp đạt được trọng lượng mong muốn nhanh chóng.
+ Nhược điểm: Chi phí thức ăn có thể tăng, và cần phải theo dõi chặt chẽ để tránh thừa hay thiếu chất dinh dưỡng.
– Kiểm soát điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm,… chuồng trại.
+ Ưu điểm:
Tạo môi trường sống lí tưởng cho vật nuôi; cải thiện sức khỏe vật nuôi.
Dễ thực hiện.
Tăng năng suất trong chăn nuôi.
+ Nhược điểm: Một số biện pháp đòi hỏi chi phí đầu tư cao.
– Tư duy Kinh doanh:
+ Ưu điểm: Áp dụng chiến lược kinh doanh có thể tối ưu hóa lợi nhuận.
+ Nhược điểm: Đòi hỏi kiến thức về quản lý kinh doanh và chi phí đầu tư.
– Tiêm vaccine phòng bệnh:
+ Ưu điểm: Giúp phòng ngừa bệnh tật; giảm tỉ lệ tử vong.
+ Nhược điểm: Cần sự hỗ trợ của chuyên gia thú y hoặc người tiêm cho vật nuôi cần có kiến thức. Một số trường hợp vật nuôi bị sốc, phản ứng sau khi tiêm.
Câu hỏi 3 SGK Sinh 11 Cánh Diều Bài 19 (trang 129): Thiến động vật (cắt bỏ tinh hoàn ở cá thể đực) có làm tăng năng suất trong chăn nuôi không? Giải thích
Trả lời:
- Tinh hoàn là nơi sản xuất hormone testosterone – hormone kích thích phân hóa tế bào để hình thành các đặc điểm sinh dục thứ cấp ở con đực. Ở một số loài động vật được nuôi với mục đích thu sản phẩm kinh tế (thịt, sữa, …). Để làm tăng năng suất trong chăn nuôi, người ta thường áp dụng biện pháp thiến động vật với mục đích hạn chế quá trình giao phối giữa con đực và con cái, giúp chất lượng sản phẩm đi lên. Khi cắt bỏ tinh hoàn, trong cơ thể con đực sẽ không có hormone testosterone do đó cơ thể không hình thành các tính trạng sinh dục phụ thứ cấp; làm giảm sự hung hăng, chu kì động dục, hiếu động của con đực, do đó ít tiêu hao năng lượng hơn, khiến cho con đực lớn nhanh và béo. Tuy nhiên, biện pháp này chỉ tăng năng suất với một số loại vật nuôi, phụ thuộc vào mục đích thu hoạch của người chăn nuôi.
Câu hỏi 4 SGK Sinh 11 Cánh Diều Bài 19 (trang 129): Nêu một số biện pháp giúp nâng cao tầm vóc và thể lực cho con người?
Trả lời:
* Một số biện pháp giúp nâng cao tầm vóc và thể lực cho con người như:
– Có chế độ dinh dưỡng cân bằng, ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc
– Cung cấp chế độ ăn hợp lí, đầy đủ về cả số lượng và chất lượng cho trẻ từng độ tuổi.
– Rèn luyện thể dục, thể thao hợp lí, đều đặn, vừa sức.
– Phát hiện và điều trị kịp thời cho trẻ chậm lớn do thiếu hormone tăng trưởng …
– Hạn chế sử dụng các chất kích thích (rượu, bia, thuốc lá,…).
– Có lối sống lành mạnh, tránh căng thẳng, suy nghĩ tích cực.
– Tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời ở thời điểm thích hợp