Mở đầu
Câu hỏi Mở đầu SGK Sinh 11 Cánh diều Bài 6 (trang 40): Những loài động vật trong hình 6.1 ăn những thức ăn khác nhau, quá trình tiêu hóa và dinh dưỡng của chúng có khác nhau không? Tại sao?
Trả lời:
Quá trình tiêu hóa và dinh dưỡng của những loài trên (muỗi, trâu, sư tử) có những điểm giống nhau và khác nhau do sự thích nghi với những loại thức ăn khác nhau:
- Giống nhau: Muỗi, trâu, sử tử đều là những loài động vật có quá trình biến đổi thức ăn diễn ra trong ống tiêu hóa. Trong đó, thức ăn đi qua ống tiêu hóa được tiêu hóa ngoại bào tạo thành chất dinh dưỡng để cơ thể có thể hấp thụ được.
- Khác nhau:
+ Về cách lấy thức ăn: Muỗi lấy thức ăn bằng cách ăn hút (hút dịch lỏng từ cơ thể động vật hoặc thực vật) nhờ vòi chích lỗ. Trâu, sử tử lấy thức ăn bằng cách ăn thức ăn rắn (trâu gặm cỏ, sư tử cắn xé con mồi).
+ Về cách tiêu hóa thức ăn: Sự tiêu hóa thức ăn ở muỗi, sư tử nhanh hơn ở trâu do nguồn thức ăn của chúng giàu dinh dưỡng và dễ tiêu hóa; sự tiêu hóa thức ăn ở trâu có sự tham gia của hệ vi sinh vật cộng sinh;…
I. Quá trình dinh dưỡng ở động vật
Câu hỏi 1 SGK Sinh 11 Cánh diều Bài 6 (trang 40): Quan sát hình 6.2, nêu tên và mô tả các giai đoạn của quá trình dinh dưỡng ở người.
Trả lời:
- Giai đoạn 1: Thức ăn được đưa vào miệng
- Giai đoạn 2: Thức ăn được vận chuyển, biến đổi cơ học và hóa học
- Giai đoạn 3: Chất dinh dưỡng được hấp thụ vào máu và mạch bạch huyết
- Giai đoạn 4: Chất dinh dưỡng được vận chuyển đến tế bào. Tế bào sử dụng những chất dinh dưỡng đó để tổng hợp thành những chất cần thiết cho các hoạt động sống
- Giai đoạn 5: Những chất không hấp thụ được đào thải ra ngoài qua hậu môn
Luyện tập 1 SGK Sinh 11 Cánh diều Bài 6 (trang 41): Quan sát hình 6.2, hình 6.3, hình 6.4 và mô tả đặc điểm từng giai đoạn của quá trình dinh dưỡng ở mỗi loài theo bảng 6.1.
Trả lời:
II. Tiêu hóa ở động vật
Câu hỏi 2 SGK Sinh 11 Cánh diều Bài 6 (trang 41): Quan sát và cho biết hình thức tiêu hóa của người và mỗi động vật trong hình 6.2, hình 6.3, hình 6.4.
Trả lời:
- Ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa (bọt biển), thức ăn tiêu hóa bằng hình thức tiêu hóa nội bào.
- Động vật có túi tiêu hóa (thủy tức), thức ăn được tiêu hóa ngoại bào và nội bào.
- Ở động vật có ống tiêu hóa (con người), thức ăn được tiêu hóa ngoại bào.
Luyện tập 2 SGK Sinh 11 Cánh diều Bài 6 (trang 42): Sắp xếp các loài: sán lá, giun đất, gà, cá, chó, bọt biển vào các nhóm: chưa có cơ quan tiêu hóa, có túi tiêu hóa và có ống tiêu hóa.
Trả lời:
- Động vật chưa có cơ quan tiêu hóa: sán lá.
- Động vật có túi tiêu hóa: bọt biển.
- Động vật có ổng tiêu hóa: giun đất, gà, cá, chó.
III. Ứng dụng về dinh dưỡng và tiêu hóa ở người
1. Chế độ dinh dưỡng cân bằng
Luyện tập 3 SGK Sinh 11 Cánh diều Bài 6 (trang 42): Quan sát bảng 6.2 và cho biết sự khác nhau về nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng ở các độ tuổi, giới tính, tình trạng mang thai và hoạt động thể lực. Giải thích tại sao có sự khác nhau đó.
Trả lời:
Sự khác nhau về nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng ở các độ tuổi, giới tính, tình trạng mang thai và hoạt động thể lực:
- Theo độ tuổi: Nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng tăng dần đến tuổi trưởng thành (15 – 19 tuổi) rồi giảm dần khi tuổi về già. Giải thích: Nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng tăng dần đến tuổi trưởng thành (15 – 19 tuổi) do ở độ tuổi này cần nhiều năng lượng và nguyên liệu cho hoạt động sinh trưởng và phát triển thể chất mạnh mẽ. Ngược lại, khi tuổi về già, quá trình sinh trưởng và phát triển giảm dần nên nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng giảm dần.
- Theo giới tính: Nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng ở nam thường cao hơn ở nữ. Giải thích: Nam giới thường có quá trình sinh trưởng và phát triển thể chất mạnh mẽ hơn, hoạt động thể lực cao hơn,… nên cần nhiều năng lượng và nguyên liệu cho hoạt động sống hơn.
- Theo tình trạng mang thai: Nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng ở phụ nữ mang thai cao hơn phụ nữ không mang thai. Giải thích: Phụ nữ mang thai cần nhiều năng lượng và các chất dinh dưỡng hơn bình thường để vừa cung cấp cho cơ thể mẹ vừa cung cấp cho thai nhi phát triển khỏe mạnh.
- Theo hoạt động thể lực: Người hoạt động thể lực nhẹ có nhu cầu năng lượng và các cất dinh dưỡng thấp hơn người hoạt động thể lực trung bình và người hoạt động thể lực nặng. Giải thích: Người hoạt động thể lực nặng tiêu hao nhiều năng lượng cho các hoạt động làm việc ở cường độ cao nên nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng ở những người này cao hơn.
2. Phòng bệnh về tiêu hóa
Vận dụng 1 SGK Sinh 11 Cánh diều Bài 6 (trang 44): Tìm hiểu thông tin và hoàn thành bảng 6.4.
Lời giải:
Vận dụng 2 SGK Sinh 11 Cánh diều Bài 6 (trang 44): Hãy thiết kế một áp phích trình bay về lợi ích của thực phẩm sạch, an toàn đối với sức khỏe của hệ tiêu hóa.
Em có thể tham khảo mẫu sau:
Vận dụng 3 SGK Sinh 11 Cánh diều Bài 6 (trang 44): Đề xuất một số biện pháp dinh dưỡng phù hợp cho bản thân và những người trong gia đình em.
Trả lời:
+ Ăn đa dạng nhiều loại thực phẩm đảm bảo đủ 4 nhóm chất gồm đạm, chất béo, vitamin và muối khoáng
+ Phối hợp các thức ăn bổ sung đạm từ động vật và thực vật, tăng cường cá, tôm, cua và đậu dỗ trong thực đơn dinh dưỡng
+ Ăn phối hợp dầu thực vật và mỡ động vật hợp lí, ưu tiên vừng lạc
+ Không ăn mặn và bổ sung muối iod
+ Tích cực ăn rau quả mỗi ngày
+ Chú ý khâu lựa chọn, chế biến và bảo quản thực phẩm
+ Uống đủ nước mỗi ngày
+ Duy trì lối sinh hoạt khoa hoc, tích cực luyện tập thể dục, duy trì cân nặng hợp lí, hạn chế bia rượu, nước có ga, đồ ngọt, nói không với thuốc lá
Vận dụng 4 SGK Sinh 11 Cánh diều Bài 6 (trang 44): Tiến hành điều tra về tình trạng béo phí hoặc suy dinh dưỡng của học sinh tại trường em. Báo cáo kết quả thực hiện dự án: thực trạng, nguyên nhân, hậu quả và đề xuất giải pháp khắc phục.
Trả lời:
