Mở đầu
Câu hỏi mở đầu SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 28 (trang 118): Hình bên thể hiện sự trao đổi khí ở người. Trao đổi khí là gì? Quá trình trao đổi khí diễn ra như thế nào ở cơ thể động vật và thực vật?
Trả lời:
- Trao đổi khí là quá trình lấy O2 hoặc CO2 từ môi trường và thải ra ngoài môi trường khí CO2 hoặc O2.
- Quá trình trao đổi khí ở động vật thực hiện thông qua quá trình hô hấp.
- Quá trình trao đổi khí ở thực vật thực hiện ở quá trình quang hợp và hô hấp.
I. Trao đổi khí ở thực vật
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 28 (trang 118): Đọc thông tin trên rồi hoàn thành nội dung theo mẫu bảng 28.1
Trả lời:
| Trao đổi khí | Khí lấy vào | Khí thải ra | |
| Ở thực vật | Quang hợp | CO2 | O2 |
| Hô hấp | O2 | CO2 | |
| Ở động vật | Hô hấp | O2 | CO2 |
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 28 (trang 118): Trao đổi khí có liên quan gì với hô hấp tế bào?
Trả lời:
- Trao đổi khí cung cấp khí O2 làm nguyên liệu cho quá trình hô hấp và thải sản phẩm của hô hấp là khí CO2 ra ngoài môi trường.
II. Trao đổi khí ở thực vật
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 28 (trang 119): Cấu tạo tế bào khí khổng phù hợp với chức năng trao đổi khí ở thực vật như thế nào?
Trả lời:
* Cấu tạo tế bào khí khổng phù hợp với chức năng trao đổi khí ở thực vật:
- Khi tế bào hình hạt đậu trương nước, thành mỏng của tế bào hình hạt đậu căng ra làm cho thành dày cong theo → Khí khổng mở rộng giúp thực hiện quá trình trao đổi khí.
- Khi tế bào hình hạt đậu mất nước, thành mỏng hết căng và thành dày duỗi thẳng → Khí khổng đóng lại nhưng không đóng hoàn để đảm bảo cho sự trao đổi khí vẫn có thể diễn ra.
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 28 (trang 119): Quan sát Hình 28.1, cho biết sự khác nhau giữa quá trình trao đổi khí qua khí khổng trong hô hấp và quang hợp.
Trả lời:
- Trong quá trình quang hợp, khí khổng mở cho CO2 từ môi trường khuếch tán vào lá và O2 từ lá khuếch tán vào môi trường.
- Trong quá trình hô hấp, khí O2 khuếch tán vào lá và CO2 ra môi trường qua khí khổng.
Câu hỏi 3 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 28 (trang 119): Quá trình trao đổi khí chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào? Cây bị thiếu nước ảnh hưởng như thế nào đến quá trình trao đổi khí?
Trả lời:
- Các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình trao đổi khí ở thực vật:
+ Nhiệt độ: Khi nhiệt độ tăng, thoát hơi nước tăng, nên sự trao đổi khí trong quá trình quang hợp tăng và ngược lại.
+ Cường độ ánh sáng: Khi cường độ ánh sáng tăng, cường độ quang hợp tăng nên quá trình trao đổi khí cùng tăng.
+ Nồng độ khí CO2: Khi nồng độ khí CO2, quá trình quang hợp cũng tăng dẫn đến sự trao đổi khí tăng.
+ Nồng độ các chất khoáng trong đất: Các chất khoáng cũng ảnh hưởng đến quá trình quang hợp nên cũng làm thay đổi tốc độ và tần suất trao đổi khí ở lá.
+ Hàm lượng nước trong đất: Khi lượng nước trong đất giảm, trao đổi khí ở cây cũng giảm do quang hợp giảm.
- Cây bị thiếu nước sẽ làm khí khổng không thể thực hiện được chức năng của nó, do đó khi cây bị thiếu nước, quá trình trao đổi khí ở thực vật sẽ bị ức chế.
III. Trao đổi khí ở động vật
Hoạt động SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 28 (trang 121): Thảo luận nhóm, trả lời các câu hỏi và yêu cầu sau:
Câu 1. Quan sát Hình 28.2, cho biết tên cơ quan trao đổi khí ở giun đất, cá, châu chấu và mèo.
Trả lời:
Cơ quan trao đổi khí của:
- Giun đất: Qua da
- Châu chấu: Qua hệ thống ống khí
- Cá: Qua mang
- Mèo: Qua phổi.
Câu 2. Quan sát Hình 28.3, mô tả đường đi của khí qua cơ quan trao đổi khí ở động vật.
Trả lời:
- Khí O2 từ môi trường vào cơ thể qua cơ quan trao đổi khí (da, hệ thống ống khí, mang, phổi) cung cấp cho các tế bào. Các tế bào thải ra khí CO2, CO2 theo cơ quan trao đổi khí ra ngoài môi trường.
Câu 3. Quan sát Hình 28.4, mô tả đường đi của khí O2 và CO2 qua các cơ quan của hệ hô hấp ở người.
Trả lời:
- Khi hít vào, O2 từ không khí đi qua khoang mũi tới hầu, khí quản, phế quản (đường dẫn khí) để vào phổi. Tại phổi, khi hít vào, O2 khuếch tán từ phế nang vào máu đến cung cấp cho các tế bào trong cơ thể.
- Khí CO2 được chuyển vào máu đến phổi, sau đó sẽ khuếch tán vào phế nang và được đưa ra ngoài môi trường qua động tác thở ra
Câu 4. Điều gì xảy ra nếu đường dẫn khí bị tắc nghẽn? Nếu những việc làm có lợi cho quá trình trao đổi khí ở người.
Trả lời:
- Nếu đường dẫn khí bị tắc nghẽn, lượng khí được vận chuyển vào cơ thể sẽ bị giảm, nên sẽ làm giảm hiệu suất trao đổi khí ở động vật.
- Một số việc làm có lợi cho quá trình trao đổi khí ở người: Tập thể dục, hít thở sâu, thường xuyên kiểm tra sức khỏe đặc biệt là hệ hô hấp, không hút thuốc lá,....