Mở đầu
Câu hỏi mở đầu SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 151): Muốn thúc đẩy quá trình sinh trưởng, phát triển ở vật nuôi và cây trồng để thu được năng suất cao, chúng ta cần làm gì?
Trả lời:
- Muốn thúc đẩy quá trình sinh trưởng, phát triển ở vật nuôi và cây trồng để thu được năng suất cao, chúng ta cần cải thiện chế độ dinh dưỡng, điều chỉnh chế độ chiếu sáng, tưới nước,… và có thể sử dụng các chất kích thích hoặc ức chế ở các liều lượng thích hợp.
I. Các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở sinh vật
1. Nhiệt độ
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 152): Quan sát Hình 37.1 và thực hiện các yêu cầu sau:
1. Nhận xét mức độ sinh trưởng và phát triển của cá rô phi ở các mức nhiệt độ khác nhau, từ đó cho biết nhiệt độ có ảnh hưởng như thế nào tới sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật
2. Nhiệt độ thuận lợi nhất cho sự sinh trưởng và phát triển của cá rô phi là bao nhiêu? Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp so với nhiệt độ cực thuận có ảnh hưởng như thế nào tới mức độ sinh trưởng và phát triển của sinh vật?
Trả lời:
1. Giới hạn chịu đựng (có thể sống nhưng sinh trưởng, phát triển không bình thường) là từ trên 5.6 độ C đến dưới 42 độ C, trong đó:
+ Điểm gây chết ở 5.6 độ C.
+ Điểm từ dưới 5.6 độ C đến dưới 23 độ C và điểm từ trên 37 độ C đến dưới 42 độ C: Cá rô phi vẫn sống nhưng sinh trưởng và phát triển không thuận lợi, sinh trưởng chậm.
+ Điểm điểm từ 23 độ C đến 37 độ C là nhiệt độ thuận lợi cho cá rô phi sinh trưởng và phát triển.
+ Điểm gây chết ở trên 42 độ C.
=> Nhận xét: Nhiệt độ có ảnh hưởng lớn đến sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật. Sinh vật phát triển chậm, nhanh hay thuận lợi phụ thuộc một phần vào nhiệt độ.
2. Nhiệt độ thuận lợi nhất cho sự sinh trưởng và phát triển của cá rô phi là khoảng từ 23oC đến 37oC. Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp so với nhiệt độ cực thuận gây giảm sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật hoặc có thể làm cho sinh vật chết.
2. Ánh sáng
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 152): Nhiều loài động vật có tập tính phơi nắng (Hình 37.2), tập tính này có tác dụng gì đối với sự sinh trưởng và phát triển của chúng.
Trả lời:
- Các loài động vật phơi nắng giúp động vật hấp thu thêm nhiệt từ môi trường và giảm sự mất nhiệt trong những ngày trời rét, tập trung các chất để xây dựng cơ thể, thúc đẩy sinh trưởng và phát triển.
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 152): Giải thích vì sao nên cho trẻ nhỏ tắm nắng vào sáng sớm hoặc chiều muộn
Trả lời:
- Tắm nắng cho trẻ nhỏ vào sáng sớm hoặc hiều muộn, khi ánh sáng yếu giúp đẩy mạnh quá trình hình thành xương của trẻ. Tia tử ngoại ở ánh nắng mặt trời làm cho tiền vitamin D biến thành vitamin D. Vitamin D có vai trò trong chuyên hoá canxi đê hình thành xương, qua đó ảnh hưởng lên quá trình sinh trưởng và phát triển của trẻ.
- Không nên tắm cho trẻ khi ánh sáng mạnh vì nhiều tia cực tím sẽ có hại cho sự phát triển của của trẻ.
3. Nước
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 152): Nước có ảnh hưởng tới quá trình sinh trưởng và phát triển ở sinh vật như thế nào? Vì sao nước có thể ảnh hưởng tới các quá trình này?
Trả lời:
- Nước tham gia vào quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng nên ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở sinh vật. Ví dụ:
+ Ở cây, nước được hút qua rễ vào thân để bổ sung nước và muối khoáng cho cây.
+ Ở động vật, nước là dung môi (môi trường) diễn ra các phản ứng tổng hợp các chất cho cơ thể.
=> Nếu thiếu nước, quá trình sinh trưởng và phát triển của sinh vật sẽ bị chậm hoặc ngừng lại, thậm chí là chết.
4. Chất dinh dưỡng
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 153): Chất dinh dưỡng có ảnh hưởng tới sinh trưởng và phát triển của sinh vật như thế nào? Cho ví dụ.
Trả lời:
- Chất dinh dưỡng có ảnh hưởng tới sinh trưởng và phát triển của sinh vật: nếu thiếu các chất dinh dưỡng, đặc biệt là protein, động vật sẽ chậm lớn, gầy yếu sức đề kháng kém, thừa chất dinh dưỡng sẽ khiến quá trìnhh sinh trưởng sẽ bị ức chế, thậm chí có thể bị chết
- Ví dụ:
+ Ở động vật: Nếu thiếu protein, động vật sẽ chậm lớn, gầy yếu, sức đề kháng kém.
+ Ở thực vật: Nếu thiếu nitrogen thì quá trình sinh trưởng của cây sẽ bị ức chế, lá có màu vàng, thậm trí còn gây chết.
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 153): Giải thích vì sao chế độ dinh dưỡng lại có thể tác động tới sự sinh trưởng và phát triển.
Trả lời:
- Chế độ dinh dưỡng có tác động rất quan trọng đến sự sinh trưởng và phát triển ở sinh vật. Chất dinh dưỡng cung cấp các nhóm chất như: protein, đường, lipid, vitamin và chất khoáng có vai trò cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống; hỗ trợ chuyển hóa… Tóm lại, chất dinh dưỡng duy trì sự sống và hoạt động của cơ thể thông qua quá trình trao đổi chất. Vậy nên, chúng ta cần bổ sung chất dinh dưỡng để không ảnh hưởng tới quá trình chuyển hóa cũng như sự sinh trưởng và phát triển của cơ thể sinh vật.
II. Ứng dụng sinh trưởng và phát triển trong thực tiễn
1. Ứng dụng sinh trưởng và phát triển trong trồng trọt
a) Điều khiển sinh trưởng và phát triển bằng các yếu tố ngoài
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 153): Nêu các biện pháp điều kiển sinh trưởng, phát triển ở thực vật trong hình 37.3 và tác dụng của từng biện pháp. Kể thêm các biện pháp khác mà em biết.
Trả lời:
- Chiếu sáng nhân tạo trong nhà kính để sẽ giúp cây tích nước, quang hợp và sinh trưởng tốt hơn kể cả trong điều kiện thiếu sáng, hạn chế tình trạng cháy cây, sâu bệnh và các loại nấm gây hại.
- Ủ rơm chống rét cho cây trồng để hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do rét đậm, rét hại gây ra
- Bón phân cho cây trồng để cung cấp thêm dinh dưỡng cho cây
- Tưới nước cho cây trồng. cây cần nước để sinh trưởng và phát triển, do vậy phải tưới nước đầy đủ và kịp thời
- Làm cỏ, vun xới sau khi hạt đã mọc để diệt cỏ dại, làm đất tươi xốp, cây dễ hấp thụ chất dinh dưỡng hơn.
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 153): Người trồng rừng đã điều khiển quá trình phát triển của các cây lấy gỗ bằng cách để mật độ dày khi cây còn non và khi cây đã đạt đến chiều cao mong muốn thì tỉa bớt. Giải thích ý nghĩa của việc làm này.
Trả lời:
- Mục đích của việc để mật độ dày khi cây còn non và khi cây đã đạt đến chiều cao mong muốn thì tỉa bớt là:
+ Để mật độ dày khi cây còn non để kích thích cây phát triển về chiều cao, thẳng.
+ Khi cây đã đạt đến chiều cao mong muốn thì tỉa bớt để cây phát triển đường kính thân.
b) Điều khiển sinh trưởng và phát triển bằng các nhân tố bên trong
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 154): Đọc thông tin trong mục 1b, lựa chọn loại hormone phù hợp cho các đối tượng trong bảng bằng cách đánh dấu X vào ô tương ứng và nêu lợi ích của việc sử dụng loại hormone đó rồi hoàn thành bảng theo mẫu bên:
Trả lời:
|
Đối tượng thực vật |
Hormone kích thích |
Hormone ức chế |
Lợi ích |
|
Cây lấy sợi, lấy gỗ |
x |
|
Giúp cây dài ra để có chất lượng tốt. |
|
Cây quất cảnh |
x |
|
Giúp cây tạo nhiều quả, tăng giá trị thẩm mĩ của cây cảnh. |
|
Hành, tỏi, khoai tây |
|
x |
Giúp cây không nảy mầm, tránh làm hao hụt giá trị dinh dưỡng của củ. |
2. Ứng dụng sinhh trưởng và phát triển trong chăn nuôi
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 154): Những hiểu biết về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật đã được con người ứng dụng như thế nào trong chăn nuôi? Cho ví dụ.
Trả lời:
- Để vật nuôi sinh trưởng và phát triển tốt, cho năng suất cao, cần cho vật nuôi ăn uống đầy đủ, chăm sóc và vệ sinh chuồng trại thường xuyên, chú ý chồng nóng, chồng rét cho vật nuôi,...
- Ví dụ:
+ Kỹ thuật "úm gà", ủ ấm gà trong giai đoạn 1-28 ngày tuổi giúp gà có sức khỏe tốt để phát triển hoàn hảo các giai đoạn sau.
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 154): Khi sử dụng các chất kích thích sinh trưởng trong chăn nuôi, chúng ta cần chú ý những điều gì? Vì sao?
Trả lời:
- Khi sử dụng các chất kích thích sinh trưởng trong chăn nuôi chúng ta cần chú ý tuân theo các nguyên tắc nhất định về liều lượng, thời điểm, đối tượng. Vì sử dụng quá nhiều chất kích thích cho động vật sẽ kiến mức độ tồn dư trong cơ thể vật nuôi nhiều sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe con người.
3. Ứng dụng sinh trưởng và phát triển ở sinh vật trong phòng trừ sinh vật gây hại
Hoạt động SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 37 (trang 155): Quan sát Hình 37.5 thực hiện các yêu cầu sau:
1. Nhận xét về hình thái của muỗi và bướm ở các giai đoạn khác nhau vòng đời.
2. Theo em, diệt muỗi ở giai đoạn nào cho hiệu quả nhất? Vì sao? Hãy đề xuất các biện pháp diệt muỗi và ngăn chặn sự phát triển của muỗi.
3. Hãy đề xuất các biện pháp diệt bướm để bảo vệ mùa màng.
Trả lời:
1. Cả vòng đời của muỗi và bướm đều phát triển qua biến thái hoàn toàn gồm 4 giai đoạn: Trứng -> ấu trùng -> nhộng -> con trưởng thành.
- Tuy nhiên, hình thái của muỗi và bướm ở các giai đoạn khác nhau trong vòng đời là khác nhau. Mỗi một giai đoạn phát triển có hình thái khác nhau và khác hoàn toàn con trưởng thành.
2. Tiêu diệt muỗi vào giai đoạn ấu trùng là hiệu quả nhất. Vì giai đoạn này là giai đoạn chúng sống phụ thuộc vào nước → dễ tác động nhất.
- Các biện pháp diệt muỗi và ngăn chặn sự phát triển của muỗi:
+ Loại bỏ các vũng nước đọng, không cho muỗi đẻ trứng.
+ Nuôi cá hoặc lươn nhỏ trong bể nước để tiêu diệt bọ gậy.
+ Sử dụng hóa chất an toàn để tiêu diệt muỗi.
+ Dùng máy bắt muỗi.
+ …
3. Các biện pháp diệt bướm bảo vệ mùa màng:
- Sử dụng thiên địch.
- Sử dụng biện pháp đốt đèn, bẫy bướm trên diện rộng.