Mở đầu
Câu hỏi mở đầu SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 29 (trang 122): Quan sát một cây trưởng thành to lớn được phát triển từ một hạt nhỏ xíu ban đầu, có bao giờ em tự hỏi: Nhờ đâu mà cây có thể lớn lên được. Nguyên liệu để tạo nên sự kì diệu đó là gì?
Trả lời:
- Cây lớn lên được là do nước và các chất dinh dưỡng được cung cấp cho cây, do đó nguyên liệu cho sự phát triển của cây là nước và các chất dinh dưỡng.
I. Thành phần hóa học, cấu trúc và tính chất của nước
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 29 (trang 122): Quan sát Hình 29.1 và liên hệ với kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi sau:
1. Phân tử nước được cấu tạo từ những nguyên tố nào? Trong phân tử nước, các nguyên tử liên kết với nhau bằng liên kết gì?
2. Tính phân cực của phân tử nước được thể hiện như thế nào?
Trả lời:
1. Phân tử nước được cấu tạo từ một nguyên tử oxygen liên kết với hai nguyên tử hydrogen. Trong phân tử nước, các nguyên tử liên kết với nhau bằng liên kết cộng hóa trị.
2. Tính phân cực của phân tử nước: Cặp electron trong liên kết cộng hóa trị bị lệch về phía nguyên tử oxygen nên đầu mang nguyên tử oxygen của phân tử nước tích điện âm còn đầu mang nguyên tử hydrogen tích điện dương.
II. Vai trò của nước đối với sinh vật
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 29 (trang 123): Nêu vai trò của nước đối với sinh vật. Điều gì sẽ xảy ra nếu sinh vật bị thiếu nước?
Trả lời:
- Nước tạo môi trường liên kết các thành phần trong tế bào.
- Nước tham gia nhiều hoạt động sống khác nhau trong cơ thể sinh vật như: điều hoà thân nhiệt, là dung môi hoà tan và vận chuyển các chất, làm nguyên liệu và môi trường cho các phản ứng chuyển hoá các chất trong cơ thể (tiêu hoá ở động vật, quang hợp ở thực vật, ...).
- Nước còn là môi trường sống của nhiều loài sinh vật.
=> Nếu cơ thể sinh vật bị thiếu nước, các quá trình sống cơ bản sẽ bị rối loạn và có thể bị chết.
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 29 (trang 123): Hãy đề xuất cách tiến hành thí nghiệm chứng minh khẳng định “Nếu thiếu nước trong thời gian dài, cây sẽ bị héo, giảm sức sống và có thể chết”.
Trả lời:
- Sử dụng hai chậu cây giống nhau:
+ Một chậu (A) cung cấp đầy đủ ánh sáng, nhiệt độ, chất dinh dưỡng, tưới nước thường xuyên.
+ Chậu còn lại (B) cung cấp đầy đủ ánh sáng, nhiệt độ, chất dinh dưỡng nhưng không tưới nước.
- Quan sát sự phát triển của cây trong 2 chậu: Sau một thời gian, cây trong chậu (A) vẫn phát triển bình thường còn cây trong chậu (B) bị héo, giảm sức sống và chết dần.
Câu hỏi 3 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 29 (trang 123): Khi bị nôn, sốt cao hoặc tiêu chảy, cơ thể bị mất rất nhiều nước. Trong trường hợp đó, em cần làm gì?
Trả lời:
- Khi bị nôn, sốt cao hoặc tiêu chảy, cơ thể bị mất rất nhiều nước. Trong trường hợp đó, em cần bổ sung nước cho cơ thể bằng các phương pháp như truyền nước, uống điện giải, ...
III. Vai trò của chất dinh dưỡng đối với sinh vật
1. Vai trò của chất dinh dưỡng đối với thực vật
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 29 (trang 124): Chất dinh dưỡng có vai trò gì đối với thực vật? Nêu một số biểu hiện ở thực vật khi thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng.
Trả lời:
- Vai trò của chất dinh dưỡng đối với thực vật: Chất dinh dưỡng có vai trò cung cấp nguyên liệu và năng lượng cho các quá trình sống ở cơ thể:
+ Là nguyên liệu tham gia cấu trúc nên các thành phần cấu tạo đặc trưng của tế bào như protein, diệp lục,…
+ Tham gia điều tiết quá trình trao đổi chất trong cơ thể thông qua nhiều hoạt động như xúc tác, cung cấp năng lượng, điều tiết trạng thái ngậm nước của các phân tử protein,…
- Biểu hiện thiếu nitrogen ở cây nho là lá cây bị vàng, biểu hiện thiếu magnesium ở cây cà chua là lá cây bị vàng và xoăn.
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 29 (trang 124): Giải thích tại sao trong trồng trọt, người ta thường trồng thay đổi các loài cây khác nhau trên cùng một diện tích đất trồng ở các mùa vụ khác nhau trong một năm?
Trả lời:
- Trong trồng trọt, người ta thường trồng thay đổi các loài cây khác nhau trên cùng một diện tích đất trồng ở các mùa vụ khác nhau trong một năm nhằm sử dụng nguồn nước, các chất dinh dưỡng có trong đất và nguồn phân bón đưa vào đất một cách hợp lý với mục đích nâng cao năng suất cây trồng đồng thời có thể tạo ra một môi trường bất lợi cho sự tích luỹ sâu bệnh ở các vụ mùa hoặc năm tiếp theo trong chu kỳ luân canh.
2. Vai trò của chất dinh dưỡng đối với động vật
Hoạt động SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 29 (trang 125): Quan sát Hình 29.6 và liên hệ với các kiến thức đã học, thảo luận nhóm để hoàn thành thông tin theo mẫu Bảng 29.1:
Trả lời:
|
Chất dinh dưỡng |
Vai trò chính đối với cơ thể |
Thức ăn chứa nhiều chất dinh dưỡng |
Một số biểu hiện của cơ thể khi bị thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng |
|
Protein |
- Cấu tạo tế bào và cơ thể - Giúp các quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng diễn ra thuận lợi hơn |
Thịt, cá, trứng, sữa, các loại đậu,… |
- Thiếu protein: cơ thể sẽ gầy, ngừng lớn, chậm phát triển thể lực và tinh thần,… - Thừa protein: bệnh thừa cân, béo phì, bệnh tim mạch, bệnh gout,… |
|
Carbohydrate |
Nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu |
- Lúa gạo, ngô, khoai, bánh mì,… |
- Thiếu carbohydrate: sút cân và mệt mỏi, hạ đường huyết,… - Thừa carbohydrate: béo phì, thừa cân. |
|
Lipid |
- Dự trữ năng lượng - Chống mất nhiệt - Là dung môi hòa tan một số loại vitamin giúp cơ thể hấp thụ được |
- Dầu, mỡ, bơ,… |
- Thiếu lipid: chậm phát triển chiều cao và cân nặng. - Thừa lipid: thừa cân, béo phì, bệnh tim mạch,… |
|
Vitamin và chất khoáng |
- Tham gia cấu tạo enzyme, xương, răng,… - Tham gia các hoạt động trao đổi chất của cơ thể |
- Hoa quả, rau,… |
- Thiếu vitamin: rối loạn chuyển hóa, còi xương,… - Thừa vitamin: ngộ độc, tiêu chảy, sỏi thận,… |