Mở đầu
Câu hỏi mở đầu SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 5 (trang 32): Hàng chục triệu chất hóa học đã biết được phân loại như thế nào để dễ nghiên cứu và sử dụng?
Trả lời:
Để dễ dàng nghiên cứu và sử dụng các chất hóa học thì các chất hóa học được phân loại thành đơn chất và hợp chất.
+ Trong đơn chất gồm có đơn chất kim loại, phi kim, khí hiếm.
+ Hợp chất gồm hai loại lớn là hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ.
I. Đơn chất và hợp chất
Hoạt động SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 5 (trang 32): Phân loại chất
Mô hình hạt của đồng ở thể rắn, khí oxygen, khí hiếm helium, khí carbon dioxide và muối ăn ở thể rắn được biểu diễn trong Hình 5.1.
Lưu ý: Nguyên tử được biểu diễn bằng các quả cầu. Các nguyên tử cùng màu thuộc cùng một nguyên tố hóa học, các nguyên tử khác màu thuộc các nguyên tố hóa học khác nhau.
Quan sát các mô hình trong Hình 5.1, thảo luận nhóm và thực hiện yêu cầu sau:
Dựa vào thành phần nguyên tố, em hãy phân loại các chất trên thành hai loại: chất được tạo nên từ một nguyên tố hóa học và chất được nên từ hai nguyên tố hóa học.
Trả lời:
- Chất được tạo nên từ một nguyên tố hóa học là: đồng, khí oxygen, khí hiếm helium vì được tạo từ các quả cầu cùng màu
- Chất được tạo nên từ 2 nguyên tố hóa học là: Khí carbon dioxide, muối ăn vì được tạo từ 2 quả cầu khác màu nhau.
1. Đơn chất
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 5 (trang 33): Tượng đồng, nhiên liệu hydrogen, đồ trang sức bằng kim cương trong Hình 5.2 là ví dụ về ứng dụng của đồng, hydrogen và carbon. Em hãy kể ra các ứng dụng khác của đồng, hydrogen và carbon mà em biết.
Trả lời:
- Ứng dụng khác của đồng: lõi dây điện, đồ trang trí nội thất bằng đồng, …
- Ứng dụng khác của hydrogen: bơm khinh khí cầu, bóng thám không; dùng trong đèn xì oxygen - hydrogen, là nguyên liệu sản xuất NH3, HCl và nhiều hợp chất hữu cơ …
- Ứng dụng khác của carbon: chế tạo ruột bút chì, điện cực, mũi khoan kim cương, than đốt, …
2. Hợp chất
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 5 (trang 34): Hãy trình bày sự khác biệt giữa đơn chất oxygen và hợp chất carbon dioxide về thành phần nguyên tố và vai trò của chúng đối với sự sống và sự cháy.
Trả lời:
- Đơn chất oxygen được tạo nên từ 1 nguyên tố là: oxygen (O)
- Hợp chất carbon dioxide được tạo nên từ 2 nguyên tố là: carbon (C) và oxygen (O)
- Oxygen duy trì sự sống và sự cháy. Carbon dioxide không duy trì sự sống và sự cháy.
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 5 (trang 34): Hãy dự đoán số lượng của các đơn chất nhiều hơn hay ít hơn số lượng của các hợp chất. Giải thích.
Trả lời:
Dự đoán: số lượng của các đơn chất ít hơn số lượng của các hợp chất. Vì:
+ Đơn chất chỉ được tạo nên từ 1 nguyên tố hóa học mà hiện nay chỉ có hơn 100 nguyên tố hóa học.
+ Hợp chất được tạo nên từ hai hay nhiều nguyên tố hóa học. Hiện nay, con người đã biết hàng chục triệu hợp chất khác nhau.
II. Phân tử
2. Khối lượng phân tử
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 5 (trang 35): Sử dụng giá trị khối lượng nguyên tử của một số nguyên tố trong bảng tuần hoàn để tính khối lượng phân tử của các chất được biểu diễn trong Hình 5.3a và Hình 5.3b.
Trả lời:
- Xét Hình 5.3a: phân tử nitrogen được tạo bởi 2 nguyên tử N (có khối lượng nguyên tử = 14)
=> Khối lượng phân tử của nitrogen bằng: 14.2 = 28 (amu)
- Xét Hình 5.3b: phân tử methane được tạo bởi 1 nguyên tử C (có khối lượng nguyên tử = 12) và 4 nguyên tử H (có khối lượng nguyên tử = 1)
=> Khối lượng phân tử của methane bằng = 12.1 + 1.4 = 16 (amu)
Em có thể SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 5 (trang 35): Giải thích được sự lan tỏa của chất (mùi, màu sắc, …)
Trả lời:
- Các chất có mùi là chất dễ bay hơi và chuyển động hỗn loạn, không ngừng, đan xen vào không khí nên lan tỏa trong không khí làm chúng ta ngửi thấy mùi.
- Khi cho một chất có màu sắc vào nước thì phân tử chất chuyển dịch theo các phân tử nước làm cho màu sắc lan tỏa. Ngoài ra, một số chất khí có màu sắc cũng sẽ lan tỏa trong không khí vì các chất khí này sẽ chuyển động hỗn loạn, không ngừng, đan xen vào không khí làm một khoảng không có màu.