Chuẩn bị đọc
Câu hỏi SGK Ngữ văn 8 CTST – Soạn bài Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu (trang 62): Ghi lại một vài cảm nhận của em khi đọc bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh (Ngữ Văn 7, tập một, Bộ sách Chân trời sáng tạo) trước khi đọc văn bản này.
Trả lời:
- Cảm nhận của em khi đọc bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh: Nội dung bài thơ cho thấy những rung động man mác, bâng khuâng của tác giả trước vẻ đẹp và sự biến đổi của thiên nhiên: hương ổi phả, sương thu chùng chình, sông dềnh dàng, mây vội vã…
Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 8 CTST – Soạn bài Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu (trang 63): Việc nêu ba câu hỏi liên tiếp có tác dụng gì?
Trả lời:
- Việc nêu ba câu hỏi liên tiếp có tác dụng cho thấy sự bất ngờ, ngỡ ngàng trước những dấu hiệu sang thu.
Câu 2 SGK Ngữ văn 8 CTST – Soạn bài Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu (trang 64): Em hiểu thế nào về nhận xét “khổ thứ ba là cái gốc của cây thơ đó”?
Trả lời:
- “Khổ thứ ba là cái gốc của cây thơ đó” vì ở khổ thơ này tác giả bộc lộ toàn bộ tâm tư, tình cảm cũng như kinh nghiệm của tác giả, nó là cái nền để hai khổ thơ trên khoe sắc và tỏa hương.
Suy ngẫm và phản hồi
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 8 CTST – Soạn bài Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu (trang 65): Xác định hệ thống luận điểm, lí lẽ bằng chứng của văn bản.
Trả lời:
* Luận điểm 1: Mùa thu đến một cách đột ngột và bất ngờ:
- Bắt đầu là hương ổi thơm nao nức.
- Sương chùng chình qua ngõ.
- Tác giả không tin mùa thu đã về: “Hình như thu đã về”.
* Luận điểm 2: Cảm nhận thực về mùa thu:
- Tác giả quan sát thiên nhiên ở không gian rộng lớn hơn.
- Thấy được sự đổi thay của các sự vật:
+ Dòng sông khác ngày thường.
+ Chim bắt đầu vội vã.
+ Đám mây chuyển mình.
* Luận điểm 3: Những dấu hiệu rõ ràng của mùa thu.
- Mùa thu được cảm nhận bằng cả kinh nghiệm lẫn suy ngẫm.
- Tác giả nhận ra sự khác thường của mưa, nắng, sấm, chớp...
* Luận điểm 4: Cảm nhận, suy nghĩ, tình cảm của tác giả đối với mùa thu.
- Sự thay đổi của con người khi sang thu.
- Nhan đề thấm vào cảnh vật và con người.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 8 CTST – Soạn bài Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu (trang 65): Nêu luận đề của văn bản. Em dựa trên cơ sở nào em xác định như vậy?
Trả lời:
- Luận đề của văn bản: Cảm nhận về thiên nhiên và hồn người lúc sang thu. Dựa vào những luận điểm, luận cứ đã nêu ở câu 1.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 8 CTST – Soạn bài Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu (trang 65): Tìm câu văn thể hiện bằng chứng khách quan và ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn văn sau:
+ Với các thi nhân, mùa thu lưu dấu của mình trong những vần thơ đượm một vẻ riêng trong trẻo. Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Tế Hanh, Nguyễn Đình Thi… đều có những câu thơ, bài thơ tuyệt đẹp. Đến lượt mình, Hữu Thỉnh lại làm cho mùa thu có thêm hương sắc mới.
Trả lời:
- Câu văn thể hiện bằng chứng khách quan trong đoạn văn sau: “Với các thi nhân, mùa thu lưu dấu ấn của mình trong những vần thơ đượm một vẻ riêng trong trẻo: Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Tế Hanh. Nguyễn Đình Thi,... đều có những câu thơ, bài thơ tuyệt đẹp.”
- Ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn văn: Đến lượt mình, Hữu Thỉnh lại làm cho mùa thu có thêm hương sắc mới.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 8 CTST – Soạn bài Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu (trang 65): Em có đồng ý với nhận định “Nhan đề Sang thu vừa bao trùm lại vừa thấm vào từng từ ngữ, cảnh vật” hay không? Vì sao?
Trả lời:
- Em có đồng tình với nhận định “Nhan đề Sang thu vừa bao trùm lại vừa thấm vào từng từ ngữ, cảnh vật” vì:
Nhan đề bài thơ Sang thu thể hiện cách lựa chọn khoảnh khắc thời gian, bắc cầu giữa cái không và cái có. Chính cảm giác mơ hồ, tinh tế đã chuyên chở cho tâm hồn thu theo cách của mùa thu. Nhạy cảm, nhẹ nhàng, vừa lạ vừa quen, nó đã đánh thức nơi ta những gì da diết nhất. “Sang thu” còn là của đời người. Đời người sang thu (sang tuổi xế chiều) nhiều từng trải, vững vàng hơn trước những biến động của cuộc đời.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 8 CTST – Soạn bài Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu (trang 65): Viết đoạn văn (từ bảy đến chín câu) để trình bày cảm nhận của em về vẻ đẹp của thiên nhiên lúc giao mùa.
Trả lời:
- Có lẽ là, tiết trời đã bắt đầu chuyển mùa từ cuối tháng sáu. Cái oi nồng, nóng bức của mùa hạ đã bắt đầu dịu xuống, thay vào đó là một bầu trời trong xanh, lộng gió thu sang. Những cây phượng già đã bắt đầu rụng lá, ngập đỏ cả một con đường. Trên kia, từng tia nắng ấm đã dần dần nhuộm vàng lên từng hàng cây, hay nền gạch tạo nên một khung cảnh mùa thu như trong thơ ca vẫn thường nói đến. Một khung cảnh tuyệt đẹp và rất hiếm thấy. Và cảm giác mát mẻ của sự chuyển mùa ấy bắt đầu len lỏi vào tâm hồn tôi, xóa tan cái nóng bức và khó chịu của mùa hạ. Thu đã sang, nhưng dư âm của mùa hạ vẫn còn vương. Những đám mây trắng lãng đãng như vẫn còn ấm màu nắng của mùa hạ. Đâu đó màu hoa cúc nở rộ bỗng nhuốm đầy không gian hòa vào với khung cảnh thơ ca êm đềm, thơ mộng.