Đọc hiểu
Câu 1 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 107): Phần mở đầu nêu lên vấn đề gì?Trả lời:
Phần mở đầu đặt vấn đề: nhận định của mọi người về Giáo sư Tạ Quang Bửu.
Câu 2 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 108): Chú ý các lĩnh vực mà Giáo sư Bửu hiểu biết.
Trả lời:
- Lĩnh vực:
+ Cử nhân toán.
+ Thể thao.
+ Âm nhạc, hội họa, kiến trúc.
+ Tiếng Anh.
Câu 3 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 108): Tại sao Tạ Quang Bửu lại tìm học chữ Hán?
Trả lời:
- Vì ông muốn hiểu sâu sắc về văn hóa Việt Nam và phương Đông.
Câu 4 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 109): Điều gì khiến Giáo sư Lê Văn Thiêm kinh ngạc?
Trả lời:
- Giáo sư Lê Văn Thiêm kinh ngạc vì thấy Tạ Quang Bửu dù bận rộn với công việc vẫn dành ra thời gian để đọc sách.
Câu 5 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 110): Việc dẫn ra ý kiến của Chom-xki có ý nghĩa gì?
Trả lời:
- Tác dụng tăng tính thuyết phục và làm rõ sự thông thái của Giáo sư Tạ Quang Bửu.
Câu 6 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 110): Chú ý các bằng chứng về năng lực ngoại ngữ của Giáo sư Bửu.
Trả lời:
- Giáo sư Bửu học ba tháng đã đọc được tiếng Nga sau đó dịch ngay ra tiếng Pháp.
- Giáo sư đọc hẳn tiếng Ba Lan và thuyết trình cho mọi người về nghiên cứu toán cho thầy giáo dạy toán ở các trường đại học Hà Nội.
- Giáo sư giúp Bác soạn những bức công hàm gửi nước ngoài bằng Tiếng Anh.
Câu 7 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 111): Nội dung chính của phần 2 là gì?
Trả lời:
- Đánh giá khái quát và nêu suy nghĩ của người viết về Giáo sư Tạ Quang Bửu.
Câu 8 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 111): Đoạn thơ dẫn ra trong phần cuối có tác dụng gì?
Trả lời:
- Đoạn thơ dẫn ra trong phần cuối có tác dụng thể hiện sự tôn trọng, cũng như một lần nữa khẳng định Tạ Quang Bửu là một nhà thông thái, sống hết mình và nhận được yêu quý, kính trọng của nhiều người.
Câu hỏi
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 112): Xác định đề tài, bố cục và nội dung chính của mỗi phần trong văn bản Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái.Trả lời:
- Đề tài: Sự thông thái, uyên bác của Giáo sư Tạ Quang Bửu.
- Bố cục 2 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “như lời thơ Xuân Diệu”: Nêu lên và làm sáng tỏ sự thông thái, uyên bác của Tạ Quang Bửu với rất nhiều dẫn chứng sinh động, giàu sức thuyết phục.
- Phần 2: Phần còn lại: Đánh giá khái quát và nêu suy nghĩ của cá nhân người viết đối với Giáo sư Tạ Quang Bửu.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 112): Thống kê và tìm hiểu thông tin về các nhà khoa học có liên quan đến Tạ Quang Bửu được tác giả Hàm Châu dẫn ra trong bài viết. Các nhân vật ấy có đặc điểm chung nào?
Trả lời:
- Các nhân vật liên quan đến Tạ Quang Bửu được tác giả Hàm Châu dẫn ra trong bài viết:
+ Nhà ngôn ngữ - toán học Nô-am Chom-xki được tạp chí Mỹ Newsweek vinh danh là "một trong những nhà bác học lớn nhất của thế kỉ XX".
+ Ông Nguyễn Xuân Huy từng công tác cùng đơn vị với Giáo sư Tạ Quang Bửu.
+ Mi-ku-xin-xki là một nhà toán học người Ba Lan.
+ Nguyễn Xiển là một nhà hoạt động chính trị , người thầy dạy toán kì cựu.
+ Giáo sư Lê Văn Thiêm Lê Văn Thiêm, là tiến sĩ toán học đầu tiên của Việt Nam, giáo sư toán học và là một trong số các nhà khoa học tiêu biểu nhất của Việt Nam trong thế kỷ 20
+ Phan Đình Diệu, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học toán học nổi tiếng của nước ta.
=> Các nhân vật được tác giả nhắc đến nhìn chung đều là những người học rộng tài cao và họ đều khâm phục ông Tạ Quang Bửu.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 112): Văn bản tập trung làm sáng tỏ vấn đề gì? Tác giả đã triển khai bài viết bằng cách nào? Việc trích dẫn ý kiến của nhiều nhân vật trên đây có tác dụng gì?
Trả lời:
- Văn bản tập trung làm sáng tỏ Giáo sư Tạ Quang Bửu là người thầy rất thông thái, uyên bác.
- Ý tưởng nêu trên của bài viết được trình bày theo trình tự: tổng, phân, hợp (nêu nhận xét khái quát, sau đó phân tích và chứng minh cụ thể, cuối bài nêu suy nghĩ khái quát của cá nhân người viết).
- Việc trích dẫn ý kiến của nhiều nhân vật (các nhà khoa học) trong văn bản có tác dụng tăng tính thuyết phục và làm rõ sự thông thái của Giáo sư Tạ Quang Bửu.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 112): Phân tích và làm sáng tỏ thái độ, tình cảm của người viết thể hiện trong văn bản qua một số câu văn cụ thể.
Trả lời:
- Các câu văn trong phần 2 như:
+ "nhà thông thái của chúng ta....": Thể hiện sự kính trọng của tác giả với Giáo sư Tạ Quang Bửu.
+ "Giáo sư Tạ Quang Bửu đột ngột ngừng làm việc": Thay vì dùng từ ngã bệnh, tác giả đã dùng biện pháp nói giảm nói tránh.
→ Tác giả thể hiện sự kính trọng với Giáo sư Tạ Quang Bửu vì những thành tựu mà giáo sư tạo ra. Đồng thời thể hiện niềm tiếc nuối với sự ra đi của giáo sư Tạ Quang Bửu.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 112): Văn bản Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái mang lại cho em những thông tin và nhận thức bổ ích gì? Hãy nêu ra một ví dụ về phẩm chất cao đẹp của người Việt Nam mà em biết trong cuộc sống hoặc qua các phương tiện thông tin đại chúng.
Trả lời:
Văn bản trên đem lại cho em thông tin và nhận thức đúng đẵn về lối sống, cống hiến và làm việc của Giáo sư Tạ Quang Bửu. Ông không ngừng nỗ lực, dốc toàn tâm toàn lực của mình để tạo ra những bài học, những giá trị thiêng liêng cho muôn đời sau. Từ đó, em rút ra được nhiều bài học quý giá trong cuộc sống như phương pháp học tập và làm việc có hiệu quả, sống có ích với cuộc đời. Để có thể gìn giữ và phát huy giá trị thiêng liêng đó, em cần cố gắng học hỏi và rèn luyện, luôn trang bị cho mình ý chí vững vàng, để khó khăn không thể cản bước trên con đường tiến tới vinh quang. Một số phẩm chất cao đẹp của con người Việt Nam như yêu nước, liêm khiết, trung thực, cần cù chăm chỉ, tinh thần đoàn kết tốt, kỉ luật tốt, ham học hỏi,.. Điển hình như tấm gương vị cha già kính yêu của dân tộc - chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong cuộc đời của người, không lúc nào trái tim của người không nghĩ về đất nước, về nhân dân. Người dành cả thanh xuân, từ bỏ cả tình yêu đôi lứa để quyết ra đi tìm đường cứu nước. Người lãnh đạo quân và dân ta chiến đấu kẻ thù. Để rồi người ra đi để lại muôn vàn tiếc thương với đồng bào Việt Nam và cả Thế giới, để lại cho bao thế hệ con em những hành trang quý giá để vững bước trên con đường xây dựng và bảo vệ đất nước.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 11 Cánh Diều - Soạn bài Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái (trang 112): Dựa vào thông tin từ văn bản trên, hãy viết đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng) giới thiệu về Giáo sư Tạ Quang Bửu.
Đoạn văn tham khảo
Tạ Quang Bửu (1910–1986) là giáo sư, nhà khoa học Việt Nam, người đặt nền móng cho lĩnh vực khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự Việt Nam. Giáo sư Tạ Quang Bửu là một trong những nhà trí thức tài giỏi của Việt Nam từ khi giành độc lập năm 1945. Ông đã cống hiến rất nhiều cho sự nghiệp cách mạng và giải phóng dân tộc cũng như nền khoa học nước nhà và góp phần không nhỏ trong sự nghiệp phát triển giáo dục Việt Nam. Ông là một con người có nhiều tài năng, từ khả năng toán học đến nghệ thuật, khả năng ngoài ngữ đánh nể. Ông có tinh thần tự học cao và đáng nể phục. Ông yêu sách và đọc, viết khá nhiều sách. Dù công việc có bận rộn đến đâu, ông vẫn luôn dành thời gian để đọc sách. Tài năng, những cống hiến và nỗ lực của ông được mọi người công nhận và kính trọng. Sự ra đi của ông để lại nhiều nỗi tiếc thương nho người dân đất Việt.